Το δίκαιο, τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και η διαπραγμάτευση αυτών

Σε συνέχεια της ενδιαφέρουσας συζήτησης στο μπλοκ σημειώσεις τη περασμένη βδομάδα..... Αφού ως συνήθως απλωθήκαμε σε πάρα πολλά θέματα, τελικά είπαμεν να επικεντρωθούμεν στα εξής ερωτήματα:

α) Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. πρέπει να τίθενται υπό διαπραγμάτευση ;

β) Αν ορισμένα, εκ των πραγμάτων, λόγω σύγκρουσης αναμεταξύ τους, αναγκαστικά πρέπει να διαπραγματευθούν,

και

γ) τι σημαίνει όταν αυτά τίθενται υπό διαπραγμάτευση; Σημαίνει ότι πάντα θα τελούν υπό διαπραγμάτευση; Ότι, λ.χ., δεν είναι αντικειμενικά;

Σοβαρά ερωτήματα, που όπως το βλέπω εγώ μεταφέρουν τη συζήτηση σε ένα άλλο επίπεδο. Στο επίπεδο των ερωτημάτων του «πρέπει» ή του «θα έπρεπε». Μεταφερούμαστε δηλαδή σε ένα πιο normative επίπεδο, αντί του πρακτικού. Έτσι δεν θα επιμένω σε μια ρεαλιστική/ πραγματιστική/ υλιστική προσέγγιση, που λεει λίγο πολλά ότι στη πράξη η διαπραγμάτευση καθορίζεται στενά από το ισοζύγιο δυνάμεων. Και ότι

«Η αχίλλειος πτέρνα της οικουμενικής προστασίας των ΑΔ είναι η έλλειψη μιας εκτελεστικής εξουσίας που θα μπορούσε να εξασφαλίσει το σεβασμό στην οικουμενική διακήρυξη των ΑΔ...»

Είναι νόμοι χωρίς αστυνόμο. Και αυτό είναι για αυτό που στο τέλος της ημέρας διαπραγματεύονται. Και στη δική μας περίπτωση, το ίδιο συμβαίνει και που..... αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινής, έτσι πράττουμε και εμείς. Θα τα διαπραγματευτούμε. Ελλείψει σοβαρής εναλλακτικής πρότασης..... Αλλά τούτα τα έχουμε είδη συζητήσει τη περασμένη εβδομάδα.

Έτσι αφήνουμεν τη πράξη για να πάμε στη θεωρία.

Τι πα να πει, όταν κάτι «δεν τίθεται υπό διαπραγμάτευση» ;

Πα να πει, ή ότι είναι θέμα αρχής ή ότι είμαι σίγουρος ότι έχω το δίκαιο με το μέρος μου. Ως εκ τούτου αλισβερίσι – γιοκ. Δεν το διαπραγματεύουμαι ρε κουμπάρε!

Έτσι και η απάντηση, δεν θα κινηθεί στα στενά νομικά πλαίσια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά στο δίκαιο. Κάτι που εννοιολογικά είναι δύσκολο αφού «τα ΑΔ είναι εξ ορισμού νομικής φύσεως»[1]. Έτσι μεταφερόμαστε στο θεωρητικό επίπεδο, στο επίπεδο του «πρέπει», και στο ερώτημα : αν το κυπριακό μπορούσε να λυθεί με βάση το «δίκαιο» ο ανεξάρτητος κριτής τι λύση θα έδινε; Είμαστε σίγουρη ότι θα μας έδινε τη λύση που εμείς νομίζουμε ότι είναι η «δίκαιη» ;

Εδώ ξεκίνησα με τρία θέματα (τα λοιπά σε άλλη ανάρτηση), και επροσπάθησα να πιάσω το δίκαιο που διάφορες πλευρές, (όσες έκοψεν ο νους μου, πιθανών να υπάρχουν και άλλες), όπου επροσπάθησα να θέσω διάφορα ερωτήματα περί δικαίου, χωρίς να δίνω απάντηση (αφού δεν ισχυρίζομαι ότι μπορώ να παίξω το ρόλο του αντικειμενικού κριτή)

Να τα πιάμεν ένα ένα:

Το ανθρώπινο δικαίωμα της ιδιοκτησίας / Το ανθρώπινο δικαίωμα στην επιστροφή

Να πούμε ότι τα δυο δικαιώματα είναι κοντά αλλά έχουν και βασικές διαφορές. Δεν είναι και τυχαίο που στο «λεξικό του κυπριακού» συνυπάρχουν ταυτόχρονα οι ορολογίες: προσφυγικό, περιουσιακό και εδαφικό.

Το δικαίωμα στην επιστροφή καλύφκεται νομικά από διάφορες συνθήκες όπως η Τέταρτη Σύμβαση της Γενεύης (άρθρο 49 και 146), όπως και από την Οικουμενική Διακύρηξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (άρθρο13)[2].

Πέρα από τις διεθνείς συμβάσεις, και από πλευράς «δικαίου» είναι δύσκολο να επιχειρηματολογήσεις εναντίων αυτού του δικαιώματος. Όπως τζαι να το κάμεις ανεξάρτητα από την ιδεολογία του καθενός, το δικαίωμα στην επιστροφή δεν μπορείς να το προκαλέσεις. Κουβαλά κάτι το αγνό για να προκληθεί.

Διότι άλλο να λες:

Έχασα το τόπο μου

Και άλλο το:

Ρε λεμεσιανούθκια (παφητούθκια κλπ), ξέρετε χωράφια που είχα εγώ στο βαρώσι, για να ρκεστε εσείς σήμερα να μου πουλάτε ένα διαμέρισμα το ένα αλλόνα ;!

Το δεύτερο έχει κάτι από το άλλο δικαίωμα. Το δικαίωμα στην ιδιοκτησία. Το οποίο είναι επίσης ανθρώπινο δικαίωμα. Βεβαίως αυτό εύκολα μπορεί να προκληθεί. Και εδώ εκφράζω τη διαφωνία μου ως προς την «αντικειμενικότητα των ΑΔ». Το ανθρώπινο δικαίωμα στην ιδιοκτησία δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είναι «δίκαιο». Υπάρχει μεγάλη συζήτηση ως προς το αν το δίκαιωμα στην ιδιοκτησίας ή στο αν η συνέχεια των ανισοτήτων μέσω της κληρονομιάς είναι δίκαιο[3]. Το αφήνω εντελώς γιατί αν ξεκινήσουμε τα αντικαπιταλιστικά θα ξεφύγουμε εντελώς :-)

Πάντως να πούμε ότι το κύριο νομικό μας όπλο - η απόφαση της τιτίνας εναντίον της τουρκίας στο ΕΔΑΔ, τελικά εβασίστηκε κυρίως στο δικαίωμα της ιδιοκτησίας παρά σε ότιδήποτε άλλο. Έτσι η τιτίνα έπιασε 620, 000 λίρες

«as a consequence of being denied access to her land since 1974, she had effectively lost all control as well as all possibilities to use and enjoy her property»[4]

αλλά της έδωκε μόνο 20,000 λίρες για ηθικές βλάβες αφού της απόριψε το αίτημα «that she had been deprived of her home – the Article 8 complaint having been dismissed by the Court»[5]

Τωρά, σε νομικό επίπεδο ποια ακριβώς είναι η διαφορά μεταξύ του being denied access to property (που της αναγνώρισε) και του being deprived of her home (που το απέριψε), δεν έχω ιδέα ποια είναι . Γιατί με τα 2 εγγλέζικα που ξέρω εμένα ακούεται μου το ίδιο. Αν μας θκιεβάζει κάποιος νομικός θα ήμουν ευγνώμων αν εμπορούσε να μας κατατοπίσει. Όπως τζαι να χεί, ας είναι καλά ο καπιταλισμός με τα δικαίωματα στην ιδιοκτησία, ιδαλλιώς που θα εβασίζαμε την υπόθεση μας ;

Έτσι όσον αφορά τους πρόσφυγες νομικά (που νομικά είναι εκτοπισθέντες δεν είναι πρόσφυγες), δεν τίθεται θέμα ότι «έχουμε δίκαιο». Υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις στο εξωτερικό (Βοσνία, επανένωση Γερμανίας κλπ) αλλά και στο κυπριακό (περίπτωση τιτίνας) που ο κάτοχος του κοτσανιού παραμένει εσαεί ο ιδιοκτήτης.

Υπάρχουν βεβαίως και μια σειρά που άλλες οι οποίες λύθηκαν «πολιτικά» παρά νομικά, και οι οποίες αφορούν κατά κανόνα ανταλλαγές πληθυσμών (Τουρκία –Ελλάδα, Τουρκία -Ρουμανία, Ρουμανία- Βουλγαρία, Γερμανία με Πολωνία, Τσεχία κλπ κλπ)[6]. Εν ολίγοις δύο κράτη ανταλλάσσουν πληθυσμούς, και οι περιούσιες απλά μεταφέρονται στο κράτος που αναλαμβάνει να τακτοποιήσει τους νέους του πολίτες. Εδώ βεβαίως τίθεται το θέμα της κόντρας συλλογικού και ατομικού δικαιώματος. Αν είναι δηλαδή σωστό και δίκαιο ο Βενιζέλος μαζί με τον Κεμάλ να αποφασίζουν είτε ως ηγέτες μιας νομικής οντότητας (κράτους) ή μιας συλλογικότητας (έθνος) τι θα γίνει με τη περιουσία του Α χριστιανού Μικρασιάτη ή του Β μουσουλμάνου θρακιώτη.

Γιατί στο τέλος της ημέρας ;

Ποιος είσαι εσύ ρε Βενιζέλε ή ρε Κεμάλ να αποφασίζεις για τη περιουσία μου ;

ή που την άλλη

Ποιος είσαι εσύ ρε μικρασιατούιν, που θα βάλεις τη περιουσία σου πάνω που τα συμφέροντα του έθνους/ κράτους ;

Τα ΑΔ πάντως όντας κυρίως ατομικά παρά συλλογικά, δεν στηρίζουν τις «καθαρές λύσεις» που επέλεξαν οι δύο ηγέτες.

Αυτές είναι οι νομικές και οι πολιτικές αποφάσεις σε θέματα ιδιοκτησίας εκτοπισμένων. Όμως εμείς θέλουμε το θεωρητικό. Και θεωρούμεν ότι το δικαίωμα στην ιδιοκτησία είναι και σωστό και δίκαιο. Πότε τούτο μπορεί να παραγκωνιστεί ;

Ο κυρίως λόγος : το κοινό καλό. Υπάρχει δηλαδή η ιστορία της απαλλοτρίωσης όπου για το κοινό καλό ο ιδιοκτήτης χάνει το δικαίωμα του στην γη γιατί πρέπει να γίνει ξέρω γω ένας δρόμος ή το πάρκο του ακάμα. Υπάρχει και το άλλο.... το δίκαιο του αναδoιαμιρασμού των γαιών, για το κοινό καλό. Οι δύο περιπτώσεις δεν είναι βεβαίως οι ίδιες αφού στη πρώτη το δικαίωμα στην ιδιοκτησία αναγνωρίζεται αφού ο ιδιοκτήτης λαμβάνει αποζημίωση, ενώ στη δεύτερη κατά κανόνα πιάνει που τα τρία το πιο μεγάλο (αν η διαδικασία δεν περιλαμβάνει και κανένα αποκεφαλισμό ή άλλες ευφάνταστες μεθόδους τιμωρίας). Αλλά είπαμε, τα αντικαπιταλιστικά αφήνουμεν τα....

Ας μείνουμε στην απαλλοτρίωση..... Αφορά μας ; Αν το κοινό καλό είναι η ειρήνη ή το συλλογικό δικαίωμα μιας κοινότητας στην ασφάλεια, θα εμπορούσε το δικαίωμα στην ιδιοκτησία να παραγκωνιστεί ;

Ας ξεκινήσουμε που την ειρήνη. Η ιδέα του «Land for Peace» για παράδειγμα, είναι η βάση επίλυση όλων των διενέξεων που αφορούν το Μεσανατολικό. Το Ισραήλ πρέπει να δώσει πίσω γη, για να επιτευχθεί ειρήνη. Βεβαίως δαμέ ο κατακτητής πρέπει να δώκει πίσω τη γη που εκατέκτησε για να απολαύσει ειρήνη. θα μπορούσε κάποιος να πει ότι έτσι πρέπει να κάμει τζαι ο τούρκος, με τη διαφορά ότι δεν τον απειλούμε με πόλεμο, αλλά με τη συνέχεια του εμπάργκο. ΌΜΩΣ, θα εμπορούσε κάποιος να το δει τζαι που την άλλη – ότι εν που το κατακτημένο που τελικά ζητούν να δώκει γη για να απολαύσει ειρήνη.

Ακόμα χειρότερα, αν λάβει και κανένας υπόψη ότι αν τελικά αυτό υιοθετηθεί ως χρυσός κανόνας (κατά τον Καντ) τότε ανοίγει ο δρόμος για ένα νέο κανονιστικό πλαίσιο. Επιτίθεμαι, πιάνω το 37% της γης, τζαι μετά για να επιτευχθεί η ειρήνη διώ ένα 10% πίσω. Τζαι παριστάνω τζαι τον ειρηνοποιό!!! Εν ολίγοις νομιμοποιείται η εισβολή και η κατοχή ή αλλιώς το δίκαιου του ισχυρού. Η ιδέα του γη αντί ειρήνης έχει σχέση με το δίκαιο μόνο αν ο κατακτητής δώκει πίσω όλα όα έπιασε.... άρα όπως το βλέπω εγώ που τούτη τη σκοπιά, το δίκαιο είναι με το μέρος μας.

Πάμε στην ασφάλεια, η οποία περιλαμβάνει και το άλλο θέμα που θίχτηκε στις σημειώσεις - το (λίο νεοφιλελεύθερο) δίκαιο της συμμετρικής βίας. Εδώ μπαίνει βεβαίως η υποκειμενική αντίληψη του καθενός για την ιστορία. Κάποιοι που εμάς θεωρούν ότι: ΑΝ θεωρήσουμε ότι οι τούρζιοι είχαν δικαίωμα παρέμβασης, το πολύ πολύ έπρεπε να καθαρίσουν τους πραξικοπηματίες τζαι να παν έσσω τους. Ενώ άλλοι παραδέχουνται ότι αν λάβει κάποιος υπόψη τον εγκλεισμό των τκ σε θύλακες, τότε : 1) βεβαίως ΔΕΝ γίνεται αποδεκτή η εισβολή και κατοχή, ως δίκαιο ή ως συμμετρική βία αλλά 2) παραδέχουνται ότι οι τκ έχουν ένα κάποιο δίκαιο να μην νιώθουν ασφαλείς να συνυπάρξουν μαζί μας.

Δεν είναι στόχος μου εδώ, να ξεκινήσουμε μια συζήτηση για το 63-74 και αν οι τκ εκλειστήκαν στους θύλακες ή τους εκλείσαμε εμείς ή εδημιουργήσαμε τις συνθήκες για να κλειστούν και τελικά όταν εκλειστήκαν εβόλεψε μας κλπ. Προτιμώ μια υποθετική ερώτηση περί δικαίου:

Άσχετο με το τι τελικά είναι η «ιστορική αλήθεια», ΑΝ θεωρήσουμε ότι μια πλειοψηφία εξαναγκάζει μια μειονότητα να μετακινηθεί σε θύλακες, ΑΝ μέσω τούτου τους εξαθλιώνει οικονομικά, ΑΝ τους εξευτελίζει για μια δεκαετία στις εισόδους των θυλάκων, Αν, Αν , ΑΝ....τέλος πάντων τους καταπιέζει , δεν θα εδικαιούτουν αυτή η μειοψηφία (ως συμμετρική βία) να ζητήσει γη, για ένα δικό της ομοσπονδιακό κρατίδιο/ ή δικό της κράτος, έστω τζι αν πρέπει να εκτοπιστούν κάποιοι από την πλειοψηφούσα εθνοτική ομάδα για να επιτευχθεί τούτο;

Βεβαίως το παράδειγμα είναι απλοϊκό, και βεβαίως δεν θεωρώ ότι το πιο πάνω θεωρητικό παίγνιο αντικατοπτρίζει την ιστορία της κύπρου, δεν παύει όμως να έχει το ενδιαφέρον του. (αυτό αφορά και την «αριστερά» η οποία δεν έχει σε καμία περίπτωση διαμορφώσει μια καθορισμένη ιδεολογική γραμμή σε θέματα εθνοτικών διενέξεων και επίλυση αυτών)

Τέλος υπάρχει και το « δίκαιο του χρόνου». (να μου επιτρέψετε το νεολογισμό αφού δεν ξέρω ποιόν όρο να χρησιμοποιήσω)

Με τούτο τίθεται το ερώτημα ποιός έχει το δικαίωμα ιδιοκτησίας: ο τκ / ο έποικος ο οποίος ζει τα τελευταία 35 χρόνια στο σπίτι ενός πρόσφυγα ή αυτός που με τη βία εκτοπίσθηκε πριν 35 χρόνια ;

Θα το επαναλάβω ότι από νομικής σκοπιάς είμαστεν καλυμμένοι αφού μας στηρίζει «η πάγια αρχή του δικαίου ότι από παρανομία δεν μπορεί να υπάρχει δικαίωμα (ex injuiria jus non oritur)»[7]

Και γω βεβαίως τούτο ενόμιζα όχι μόνο σε νομικό επίπεδο αλλά και σε επίπεδο δικαίου. Μέχρι που κάποια μέρα σε μια άσχετη συζήτηση με μια πρώην ανατολικογερμανίδα είπε μου την δική της ιστορία που μου εγύρισεν το κόσμο του δικαίου που ήξερα ως τότε ανάποδα. Το επιχείρημα της ήταν το εξής:

« το σπίτι μας, μας το έδωκε το κράτος (της πρώην ανατολικής γερμανίας). Δεν το επιλέξαμε εμείς. Μετά τη πτώση του τοίχους ήρτεν ένας απόγονος του παλιού ιδιοκτήτη, (ο οποίος σημείωση δεν είχε τα κότσια να μείνει και να υποστεί τη Α. Γερμανία και εδραπέτευσε και επλουσίεψε), ο οποίος δεν έζησε ποτέ του μέσα, δεν είχε κανένα δεσμό με το σπίτι, τζαι έφκαλεν με έξω που το σπίτι που εμεγάλωσα.»

Προσωπικά ποτέ δεν εσκέφτηκα τούτο το δίκαιο πριν. Άσχετο αν παίζει δικαίωμα αποζημιώσης σε ποιόν θα εδίενε το σπίτι ο δικαστής του δικαίου (και όχι του νόμου) ; όπως το βλέπω εγώ θα εμπορούσε να το λύσει με μια απλή μέθοδο του δικαίου – το περίφημο πέπλο της άγνοιας του Rawls:

Θεωρούμε ότι το πρόσωπο Α εκδιώκεται άδικα από τη γη του από ένα στρατό. Η γη του δίδεται στο πρόσωπο Β το οποίο προσωπικά δεν ευθύνεται για τον εκτοπισμό του Α. Σε ποιόν θεωρείται ότι ανήκει η Γη μετά από α) 1 χρόνο; 2) 10 χρόνια; 3) 30 χρόνια ; 4) 50 χρόνια ; 5) 100 χρόνια ;

Το έθετα ως ερώτημα που περιέργεια σε παρουσιάσεις που έτυχε να κάμω για τη κύπρο (όταν βεβαίως είχα πλέον αποτοξινωθεί από την ανάγκη να κάμω προπαγάνδα στους ξένους). Δεν θέλεις να σου πω βεβαίως τι απαντούσαν οι διάφοροι ξένοι/ τρίτοι. Εσύ τι νομίζεις ; πόσο πίσω τελικά πάει το δίκαιο ;

Οι έποικοι

Εδώ το θέμα περί δικαιωμάτων έχει συζητηθεί ουκ ολίγες φορές. Ο εποικισμός είναι έγκλημα κατά της ανθρωπότητας (συλλογικό μάλλον) για τους γνωστούς λόγους της αλλαγής των δημογραφικών δεδομένων. Και συγκρούεται με το ανθρώπινο (ατομικό) δικαίωμα αυτού του έποικου ο οποίος ζει σε ένα τόπο για τα τελευταία 20 με 30 χρόνια, να μην «εκτοπιστεί».

Έτσι φτάνουμε στην ανάγκη στάθμισης και εξισορρόπησης των δικαιωμάτων. Και το ερώτημα είναι : αλήθεια, με βάση ποια κριτήρια ;

Ακόμα και αν αποφασίσουμε ότι το ένα συλλογικό έγκλημα ιεραρχικά είναι πιο ψηλά από το δικαίωμα του έποικου (άρα ο έποικος εκτοπίζεται), τι γίνεται με τα παιδιά του;

Που ακόμα και αν θεωρήσουμε ότι ο έποικος δεν είναι πιόνι, και εν γνώση του ήρτε στη κύπρο με σκοπό να αλλοιώσει το δημογραφικό χαρακτήρα τούτου του τόπου – άρα είναι εγκληματίας πολέμου, μεταφέρεται αυτή η ευθύνη και στα παιδιά του; Ποιος κανόνας δικαίου λεει ότι αν ο πατέρας είναι εγκληματίας πρέπει να τιμωρούνται και τα τέκνα αυτού ;

Τα ΑΔ που αφορούν τους αγνοούμενους

Όσον αφορά τους αγνοούμενους δε, όποθεν τζαι να το πιάσεις εν κουρπάτζιν που θέλουμε. Να πούμε ότι υπάρχει επίσης ανθρώπινο δικαίωμα στην εξιοπρέπια και στη ζωή, ανθρώπινα δικαιώματα που επίσης δεν τίθενται υπό συζήτηση από καμία ιδεολογική κατεύθυνση.

Είτε έτσι το δεις είτε αλλιώς, το Άδικο είναι με το μέρος μας. Οι τκ είχαν είδη δεκάδες αγνοουμένους από το 1963. Κανένας από το νόμιμο κράτος της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπως και κανένας από τη συλλογικότητα της εκ κοινότητας (αριστερός δεξιός ζεβρόδεξιος ένας γαμοσσίστης τέλος πάντων) δεν τον ένoιαξεν ότι τζίηνες οι μανάες εδικαιούνταν να ξέρουν που είναι οι δικοί τους. Μετά που μας εκάμαν το ίδιον το 1974 είχαμεν παράπονο. Τζαι κλάμαν οι πολιτικάντηδες και οι εφημερίδες με τους 1619.

Αν ξεκινήσουμε με κανόνες δικαίου που έχουν ως βάση το reciprocity ή τη συμμετρία όποιον κανόνα δικαίου τζαι να πιάσεις; το χρυσό κανόνα της βίβλου, είτε το χρυσό κανόνα του Καντ, είτε το γνωστή ρήση της λαϊκής σοφίας του « ότι σου κάνουν κάμνε τζαι μεν κατζίανκρατείς», έχουμεν άδικο. Ότι τους εκάμαμεν εκάμαν μας – η συμμετρικότητα σε όλον της το μεγαλείο.... βεβαίως τζίηνοι που την επλερώσαν, ήταν οι μανάες των δικών μας αγνοουμένων, και όχι οι δικοί μας κυβερνώντες. Και είναι εκεί που είναι το άδικο. Σε συλλογικό επίπεδο όμως ..... άξιζεν μας.

Αλλά ακόμα τζαι αν θεωρήσουμε ότι οι τκ δεν είχαν αγνοούμενους το 63. Υπάρχει το αρχικό ερώτημα: η μη-διαπραγμάτευση των ΑΔ. (αυτή είναι μια άλλη σκοπιά δικαίου που δεν έχει ως βάση τη συμμετρία) . Γιατί όταν το παίζουμε οι παsh – υποστηρικτές των ΑΔ, και ότι αυτά δεν τίθενται υπό διαπραγμάτευση, τότε δεν τα διαπραγματευόμαστε, ούτε κάμνουμε παζαρλίκι για αυτά, ακόμα και όταν αυτό πάει κόντρα στο συμφέρον μας. Έτσι αν πραγματικά θεωρούμε ότι τα ΑΔ δεν τίθονται υπό διαπραγμάτευση, το σωστό θα ήταν να δώκουμε στους τκ πίσω τους αγνοούμενους τους, ΕΣΤΩ κι αν αυτοί δεν μας εδιούσαν του δικούς μας.

Γιατί απλά δεν διαπραγματευόμαστε ανθρώπινα δικαίωματα !!!

Αντίθετα εκάμαμεν ότι κάμνει ο κόσμος ούλλος. Δεν τους εδιούσαμεν, δεν μας τους εδιούσαν, τζαι ευτυχώς που εβρέθηκεν ο ΟΗΕ να κάμει την επιτροπή τζαι να κάμουμε ένα παζάρι (Ανθρώπινων Δικαιωμάτων), ότι θα τους τους δώκουμε τζαι θα μας τους δώκουν....

......

Αυτά.... για τα υπόλοιπα θέματα (εγγυήσεις, περθενογενέσεις, διαμερασμός εξουσίας κλπ), σε επόμενη ανάρτηση.

---

[1] Καντ: Προς την αιώνια ειρήνη Habermas: Η ιδέα του Καντ περί της αιώνιας ειρήνης (2006) σελ 208

[2] Άγγελος Συρίγος: Σχέδιο Ανάν (2005) σελ409-412

[3] περί δικαίου και ιδιοκτησίας ενδεικτικά δες : Κοσμάς Ψυχοπαίδης Κανόνες και αντινομίες στη πολιτική (1999) Κεφάλαιο Ι.3. Το πρόβλημα της κανονιστικής δέσμευσης της ιδιοκτησίας

[4] Loizidou v Turkey, Judgement (Article 50 / Just Satisfaction) 28/7/98 ((παράγραφος 31)

[5] Loizidou v Turkey, Judgement (Article 50 / Just Satisfaction) 28/7/98 ((παράγραφος 37)

[6] Άγγελος Συρίγος: Σχέδιο Ανάν (2005) σελ385-392

[7] Άγγελος Συρίγος: Σχέδιο Ανάν (2005) σελ422

Η ταινία Die welle.

Τη περασμένη εβδομάδα είχα τη τύχη να παρακολουθήσω τη ταινία Die welle – Το κύμα. (εδώ να πούμε ένα μπράβο στο ίδρυμα Γκαίτε και το Intercollege για τη προβολή)

Όντας θεατής ο οποίος κρίνει μια ταινία κυρίως από το σενάριο, η ταινία Το Κύμα, ήρθε να πρόστεθεί σε μια σειρά από εξαιρετικές ταινίες του γερμανικού κινηματογράφου της τελευταίας δεκαετίας ( αναφέρω ενδεικτικά τις ταινίες «Das Experiment», «Wut», «Das Leben der anderen», «Was tun wenn’s brennt?» κλπ).

Ταινίες με πολιτικό και κοινωνιολογικό υπόβαθρο – ταινίες που δείχνουν ότι οι γερμανοί σκηνοθέτες δεν φοβούνται να κοιτάξουν την ίδια τους τη κοινωνία στα μάτια, να της δώσουν ένα χαστούκι να τη προκαλέσουν. Που στο κάτω κάτω άμα δε προκαλέσει η τέχνη, ποιος θα το κάνει ;

Ταινίες χωρίς σεξοβόμβες και σεξοβόμβους (λολ), χωρίς καλούς και κακούς, με ήρωες με τα κουσούρια τους, με ελαττώματα, με παραξενιές, όπου ο θάνατος ή το έγκλημα δεν έρχεται από τη κακή φύση του δολοφόνου αλλά από ζυμώσεις μεταξύ ανθρώπων – ανθρώπων σαν εμένα, σαν εσένα που στο τέλος καταλήγεις πάντα με τη γαμημένη ερώτηση:

Αν ήμουν εγώ εκεί θα δρούσα (ή θα αντιδρούσα) διαφορετικά ;

Που....Ακόμα και αν η απάντηση θα ήταν, ναι εγώ σε αυτές τις συνθήκες θα συμπεριφερόμουν διαφορετικά... η ερώτηση παραμένει: τι είναι αυτό που κάνει μια κοινωνία ή μια συλλογικότητα να συμπεριφερθεί με αυτό το τρόπο ;

Όταν με το τέλος μια ταινίας έχεις την ανάγκη να πιεις μια μπύρα και να τη σκέφτεσαι ως το πρωί, τότε νομίζω ότι είδες μια καλή ταινία....

Στο δια ταύτα. Στο Κύμα, ένας πρώην αναρχικός καθηγητής – αναγκάζεται για μια ολόκληρη εβδομάδα να διδάξει το μάθημα «απολυταρχία». Ενώ βαριέται κι αυτός, ανακαλύπτει ότι και οι μαθητές έχουν σιχαθεί πια να ακούνε για τον εθνικοσοσιαλισμό. Και κάπου εκεί, κάπου πάνω στην ερώτηση «Πραγματικά πιστεύετε ότι δεν μπορεί να ξαναυπάρξει δικτατορία στη Γερμανία ;» και στην απόλυτη απάντηση των μαθητών, πως αυτό θα ήτο αδύνατο, γεννιέται το πείραμα.

Ο καθηγητής αποφασίζει να αφήσει τις θεωρίες και να δημιουργήσει στο μικρόκοσμο της τάξης, ένα απολυταρχικό καθεστώς. Έτσι γρήγορα ορίζεται αυτός αρχηγός και απαιτά από τους μαθητές να σταματήσουν να τον αποκαλούν Ραινερ, αλλά κύριο Βενγκερ. Απαιτά να παίρνουν άδεια για να μιλήσουν, τους βάζει ασκήσεις συγχρονισμού (βήμα στρατιωτικής παρέλασης.... τι άλλο; ), ως αρχικά βήματα πειθαρχίας Αυτό είναι το πρώτο σύνθημα – Δύναμη μέσω της πειθαρχίας. Και ποιος ξέρει για ποιο λόγο – ίσως γιατί το πήραν για παιχνίδι; Όλοι (πλην ενός) φαίνεται να το διασκεδάζουν.

Το δεύτερο σύνθημα, Δύναμη μέσω της ενότητας, έρχεται από τους ίδιους τους μαθητές. Βρίσκουν όνομα για τη νέα συλλογικότητα «Το Κύμα», δημιουργούν στολή, σύμβολο, χαιρετισμό. Ενώ ο καθηγητής βάζει μαζί στο ίδιο θρανίο, μαθητές με χαμηλές και ψηλές βαθμολογίες ούτως ώστε να αντιγράφουν. Η αντιγραφή δεν θεωρείται καταδικαστέα- το αντίθετο μάλιστα: βοηθά την ενότητα, προωθεί την αλληλεγγύη

Και έτσι απλά - μια νέα συλλογικότητα έχει δημιουργηθεί. Ότι χρειάζεται το έχει – αρχηγό – και πίστη σε αυτόν, διαφορετικότητα από όλους τους υπόλοιπους, εσωτερική ενότητα, αλληλεγγύη, σύμβολα, εσωτερικούς κανόνες συμπεριφοράς..... ιδεολογία βεβαίως δεν έχει...... Και αυτό είναι το πρώτο βασανιστικό ερώτημα.

Όταν μπορεί τόσο εύκολα να δημιουργηθεί μια συλλογικότητα με αυτά τα απλά συστατικά, τι είναι αυτό που μας κάνει τόσο σίγουρους ότι τα μεγάλα πολιτικά/ ιδεολογικά κινήματα αυτό που τελικά πρόσφεραν στα μέλη τους δεν ήταν η ιδεολογία, αλλά ένα αρχηγό και τα σύμβολα ;

Βεβαίως η συλλογικότητα του χωρίου, της ΑΕΛ, του ΑΠΟΕΛ, της Μαφίας, των ομάδων των γκέτο δεν έχουν ιδεολογία, αυτό που τους κρατά μαζί έχει κάτι από αυτό το αίσθημα του ανήκειν – τι είναι αυτό που μας κάνει τόσο σίγουρους, ότι η συλλογικότητα του ΚΚΕ, των νεοναζί, του ΑΚΕΛ ή του ΔΗΣΥ, των θρησκειών ή της δημοκρατίας διαφέρει; ότι αυτονών είναι πολιτική/ ιδεολογική ;

Αυτός ο λε μπον θα με κυνηγά μια ζωή....

Το δεύτερο ερώτημα που πάντα με συγκλονίζει είναι αυτό το δίλημμα, συλλογικότητας – ατομικισμού. Τελικά τι σκατά θέλουμε ;

Και ένα ερώτημα που τίθεται συχνά από θεωρητικούς των εθνοτικων διενέξεων: Why do followers follow?

Στις εκθέσεις τους με το (υποτιθέμενο) τέλος του πειράματος οι μαθητές εκφράζουν πως ένιωσαν σαν μέλη στο Κύμα. Για το μαθητή που όλοι θεωρούσαν λίγο ψυχοπαθή, λίγο περίεργο και κανένας δεν του έδινε πριν σημασία, το κύμα του έδωσε φίλους. Φίλους που ενώ πριν τον έβλεπαν να τις τρώει αδιαφορώντας, τώρα τον υπερασπίζονται. Του έδωσε νόημα στη ζωή του (εξ ου και στο τέλος αν ευ νοήματος αυτοκτονεί). Ο πλούσιος παραδέχεται ότι πριν θεωρούσε ότι σημαντικά ήταν τα ρούχα και το να είναι κουλ, ενώ το κύμα του απέδειξε πως όλα αυτά δεν είναι τα σημαντικά στη ζωή. Το πειραχτήρι, ο bully, θεωρεί ότι πλέον χρησιμοποιεί βία για καλό σκοπό (ποιό σκοπό;!!!: όμως το θεωρεί), ενώ δε ο τούρκος μετανάστης, για πρώτη φορά συμμετέχει σε κάτι όπου η καταγωγή και η θρησκεία δεν τον αποκλείουν από το να είναι μέλος (βεβαίως δεν αντιλαμβάνεται ότι Το Κυμα κάνει ακριβώς το ίδιο – αποκλείει όσους δεν φορούν λευκό πουκάμισο, όσους δεν ξέρουν το χαιρετισμό...) και ένα κοριτσάκι.... ίσως το Κύμα να ήταν ο μόνος τρόπος για να προσεγγίσει το αγόρι μιας άλλης κοπελιάς.... Που και το αγόρι αυτό βρίσκει στο Κύμα μια οικογένεια που πότε δεν είχε.

(τελικά είναι να αναρωτιέσαι αν η συμμετοχή στο Κύμα ήταν αλτρουιστική ή εγωιστική). Το θέμα είναι ότι το Κύμα βοήθησε να τα μέλη του να ξεπεράσουν τη μεγάλη αρρώστια της κοινωνίας μας – τον ατομικισμό.

Στο πόλο δε η ομάδα του σχολείου η οποία ενώ συνήθιζε να έχει σοβαρά προβλήματα πειθαρχίας και συντονισμού, μέσω του κύματος απέκτησε τελικά ομαδικότητα. Είναι τρομακτικό ίσως, αλλά το κύμα πρόσφερε σε αυτή την ομάδα ότι δεν μπόρεσε να τους προσφέρει η κοινωνία..... αυτό που έβλεπε ο Καζαντάκης στα ομαδικά παιχνίδια

«Τα οµαδικά παιχνίδια υπηρετούν µεγάλο ηθικό σκοπό: σε συνηθίζουν να υποτάξεις την ατοµικότητά σου σε µια γενική ενέργεια. Να µη νιώθης πως είσαι άτοµο ανεξάρτητο, παρά µέλος µιας οµάδας. Να υπερασπίζεσαι όχι µονάχα την ατοµική σου τιµή παρά ολόκληρη την τιµή της οµάδας όπου ανήκεις: σχολή, Πανεπιστήµιο, πόλη, έθνος. Έτσι, από σκαλοπάτι σε σκαλοπάτι, το παιχνίδι µπορεί να σε ανεβάσει στις πιο αψηλές κι αφιλόκερδες κορυφές της ενέργειας.»

Τελικά αυτό δεν επετεύχθη μέσω των σπορ, αλλά στα σπορ μέσω του Κύματος Αλλά όχι μόνο στα σπορ. Το κύμα πέτυχε ακριβώς αυτό: Την υποταγή της ανεξαρτησίας στην ομάδα.

Καλά, δε λέω, Το Κυμα έφερε μαζί του και άλλα .... τον αποκλεισμό όσων δεν υπάκουαν στους κανόνες. Τον αποκλεισμό της αντίθετης άποψης. Τη βία. Αλλά και την παντελή αδυναμία σκέψης, αφού σε ένα παραλλήρηλημα όχλου οι μαθητές ήταν έτοιμοι ακόμα και να σκοτώσουν το «προδότη» συμμαθητή τους – αν τους το ζητούσε ο αρχηγός.

Και στο τέλος της ημέρας ποιος αντιστάθηκε στο Κύμα ;

Δύο κοριτσάκια. Το ένα ίσως απλά γιατί έχασε τη πρωτοκαθεδρία της προσοχής. Ίσως απλά γιατί δεν της πήγαινε το λευκό πουκάμισο.

Τελικά όμως τι αντέταξαν ;

Ιδεολογία ή......

Αυτό που όλοι βρίζουμε ; Τον ατομικισμό ;

Κι εσύ; Αν ήσουν εκεί τι θα κανες;

Θα πήγαίνες κόντρα στο Κύμα, μόνο και μόνο γιατί ξεκίνησε να παρουσιάζει στοιχεία απολυταρχικά ; Και θα χανες αυτήν την ομορφιά του να ανήκεις κάπου ; Την ομορφιά ενός συλλογικού γίγνεσθαι;

Κι αν πήγαινες κόντρα, τι θα αντέτασες ;

Την «ατομική ελευθερία» ;

Συμφεροντολόγε, ε συμφεροντολόγε....

Στρατηγικές του Κυπριακού , Η δεκαετία του 1950.

Αντί άρθρου για τη σημερινή επέτειο επροτίμησα τη βιβλιοπαρουσιάση. Συγκεκριμένα το βιβλίο του Ευανθή Χατζηβασιλείου : Στρατηγικές του Κυπριακού , Η δεκαετία του 1950. (2005 εκδόσεις Πατακη)


Κατ αρχή να πούμε για το συγγραφέα ότι είναι ακαδημαϊκός, και ανήκει εμφανέστατα στη σχολή σκέψης της φιλελεύθερης δεξιάς. Είναι και μέλος της ομάδας για την ιστορία για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση (ευτυχώς)

Αντί γενικολογίες για το πόσο σοβαρό, και μελετημένο και όμορφο και ξέρω γω τι άλλο επίθετο θα περιέγραφε ένα βιβλίο θα ακολουθήσω τη πιο βαρετή μέθοδο, της παρουσίασης του κάθε κεφαλαίου ξεχωριστά. Με τούτο το τρόπο αναδεικνύονται τόσα πολλά θέματα για συζήτηση περισσότερα από το να έγραφα κάτι από την αρχή ο ίδιος. Με αυτά κι αυτά ξεκινούμε:

Εισαγωγή
Ο κύριος λόγος που αγόρασα το βιβλίο ήταν όταν διάβασα στα όρθια την εισαγωγή στο βιβλιοπωλείο. Ο άνθρωπος είναι απλά: ακαδημαϊκός Με την εισαγωγή δηλαδή αναγνωρίζει το πόσο δύσκολο εγχείρημα είναι να γράψεις νηφάλια για το κυπριακό, αναγνωρίζει ότι γεγονοντολογική προσέγγιση δεν είναι επαρκής (πόσες φορές να το πω ότι τα γεγονότα από μόνα τους δεν είναι ιστορία), σου λέει ότι για να διαβάσεις αυτό το βιβλίο προϋποθέτει ότι είδη ξέρεις τα βασικά της κυπριακής ιστορίας, σου λέει σε τι θα επικεντρωθεί σε βάθος και τι δεν θα σου πει (ασχολείται μόνο με θέματα στρατηγικής και πάλι όχι όλα, ασχολείται μόνο με τη δεκαετία του 50, ασχολείται μερικώς με τη στρατηγική της αγγλίας και των ΗΠΑ αλλά όχι με την ΕΣΣΔ ή τη τουρκία κλπ). Εν ολίγοις, δεν σου παίζει το ξερόλα σαν τους διάφορους πολιτικάντηδες που γράφουν για το κυπριακό

1. Υπόγειες διαδρομές: Από την ανίσταση στο κυπριακό αγώνα. Ο κύκλος του 1953.

Μακράν το πιο βαρετό κεφάλαιο του βιβλίου. Ατέλειωτη ονοματολογία και βιογραφικά στοιχεία. Για το μακάριο, το γρίβα, τους κύπριους που έστρωσαν το δρόμο για την εοκα (που σήμερα ούτε οι θαυμαστές της οι ίδιοι δεν αναιρούνται σε τούτους) αλλά και συγκριτική παρουσίαση δομών, μεταξύ της ΕΟΚΑ, του ΕΑΜ, της Χ, και άλλων μη-ΕΑΜικων οργανώσεων. Εν ολίγοις αν δεν είσαι πωρωμένος, θέλει κουράγιο να τελειώσεις το πρώτο κεφάλαιο..... αλλά μετά αρχίζουν τα ωραία

2. Διεθνοποίηση 1954: Η στρατιγική της Σταυροφορίας.
Η προσφυγή είναι το θέμα τούτου του κεφαλαίου. Κάμνει ιδιαίτερη αναφορά στον Αλέξη Κύρου, το κύπριο διπλωμάτη που αναμείχθηκε στην ελληνική προσφυγή. Το κάμνει με σκοπό να δείξει το τρόπο σκέψης αυτής της κατά τα άλλα άγνωστης προσωπικότητας. Αν και τη θεωρεί ιδεαλιστική/ νομικίστικη/ αφελή σκέψη, κάμνει το κόπο να δει από που προέρχεται. Μια σκέψη η οποία εθεωρούσε ότι για τη προσφυγή ήταν απαραίτητες δύο βασικές προϋποθέσεις: η ύπαρξη ισχυρής κυβέρνησης, και ένα αρραγές εσωτερικό μέτωπο.


Στο τέλος όμως δεν αφήνει αυτήν την αντίληψη χωρίς κριτική - δηλαδή: την αδυναμία αυτών των ιδεαλιστών – πατριωτών να αντιληφθούν ότι ο ΟΗΕ δεν είναι όργανο διεθνούς ηθικής, τη λανθασμένη αντίληψη ότι με τη προσφυγή θα έφερναν τη αγγλία στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, τη σύγκρουση εν τέλει όχι μόνο με τη βρετανία αλλά με ολόκληρο το δυτικό συνασπιμό αλλά ακόμα και με χώρες όπως η γιουγκοσλαβία, τη παντελή παράβλεψη της δυναμικής της αποαποικιοποίησης, την αδυναμία της ελλάδος μετά από κατοχή και εμφύλιο να προκαλέσει σοβαρά την αγγλία..... αλλά και απλά πρακτικά θέματα όπως το ότι η Ελλάς το 1954 δεν διέθετε καν πρεσβείες στις πλείστες χώρες – μέλη του ΟΗΕ, όπου τα συμφέροντα της τα εκπροσωπούσε η Μεγάλη Βρετανία !!
Καταιγιστικός!

3. Η ρητορεία της ρήξης, καλοκαίρι 1954
Βάση της αντίληψης των διεθνών σχέσεων που είχαν κάποιοι εν Ελλάδι κυβερνώντες, το αρραγές εσωτερικό μέτωπο ήταν απαραίτητο για να πετύχει η διεθνοποίηση. Και αυτό θα επετυγχαίνετο με παλλαϊκά συλλαλητήρια μέσω των οποίων θα επείθετο η διεθνής κοινή γνώμη για τη σοβαρότητα των ελληνικών αισθημάτων. (εγώ θα το έλεγα η κλασική αντίληψη του κάμνουμεν παναύρκα μόνοι τζαι χαριεντιζούμαστε μόνοι μας). Κυβέρνηση, εκκλησία, και πανεπιστήμιο αθηνών, έβγαλαν το κόσμο στους δρόμους σε ένα συνοθύλεμα θεατρινισμών πρώτα μετά την νίκη του νασερ επί των άγγλων και αργότερα μετά το ουδέποτε του χοπκισον χωρίς εν τέλει να πετύχουν το παραμικρό.


Αν και αναγνωρίζεται το δίκαιο των διαμαρτυρομένων, αλλά και η προκλητική αλαζονεία της βρετανίας τη περίοδο εκείνη η διπλωματία των συλλαλητηρίων παρουσιάζεται ως εντελώς αποτυχημένη Τελικά μόνο ενότητα δεν επιτεύχθηκε, κάποιους φιλέλληνες βρετανούς τους εχάσαμεν ανεπιστρεπτί, οι προσδοκίες της ελληνικής κοινής γνώμης ανεβήκαν ραγδαία, το κυπριακό υποτάχθηκε στη λογική της εσωτερικής πολιτικής διαμάχης και πλέον οποιαδήποτε άποψη για μια εξελικτική λύση του κυπριακού αντί της ριζικής του ένωσις και μόνο ένωσις, αντιμετωπιζόταν βεβαίως ως ενδοτική – προδοτική, όπως θα δείξει και το επόμενο κεφάλαιο.

4. Η δημόσια συζήτηση για την υψηλή στρατηγική
Αυτό το κεφάλαιο είναι από τα πιο ενδιαφέροντα. Παρουσιάζει μια δημόσια συζήτησή που διεξάχθηκε στις στήλες τις εφημερίδας καθημερινή, μεταξύ των δύο σχολών σκέψης, της εξελικτικής και της ριζικής όπως τις ονομάζει ο χατζηβασιλείου. Είναι η σύγκρουση των ρεαλιστών και των ιδεολόγων, ή αλλιώς της φιλελεύθερης και της εθνικιστικής δεξιάς (αφού η αριστερά στην ελλάδα κατά την περίοδο αυτή ήταν στο περιθώριο).
Διαβάζοντας αυτήν την αντιπαράθεση σου ρχεται ξανά στο νου αυτή η γαμημένη ανικανότητα για διάλογο. Σου ρχεται ξανά στο νου η σύγκρουση Νικία και Αλκιβιάδη, σου ρχεται ξανά η γελοιότητα του ανάν, γενικά η όλη πορεία του κυπριακού από τότε μέχρι σήμερα. Όχι πως αυτή η συζήτηση έπαιξε και κανένα ρόλο στη διαμόρφωση της πολιτικής αφού αμέσως μετά ακολούθησε η αρχή του αγώνος, κάτι που άλλαζε άρδην τη κατάσταση.

Όμως είναι σημαντικό γιατί, καταρρίπτει το επιχείρημα, ότι «κρίνεις εκ των ύστερων», ότι «τα δεδομένα τότε ήταν διαφορετικά» κλπ. Πάντα υπήρχαν άτομα που σκέφτονταν διαφορετικά, πάντα υπήρχε μια άλλη άποψη, και το γεγονός ότι δεν εισακούστηκε, δεν οφείλεται στα δεδομένα αλλά στην δική μας ανικανότητα και τυχοδιωκτισμό.
Τους έγραφαν για παράδειγμα η ρεαλιστές:

Ο ΟΗΕ δεν αποτελεί δικαστήριον κρίνον κατά την συνείδησιν τυ δικαίου. Αποτελεί πολτικόν καθαρώς οργανισμόν όπου τα κράτη μέλη αυτού κανονίζουν τη στάση των, προπάντων επί τη βάσει των συμφερόντων των και όπου δεν υπάρχουν περιθώρια δια γενικότερας εξάρσεις, παρά εκεί όπου το ίδιος εκάστου συμφέρον δεν συγκρούεται προς τα ανωτέρω ιδανικά. Και η ελληνική ψήφος, επί των πλείστων διεθνών ζητημάτων επί των οποίων εχρειάσθη να δοθεί, το άμεσον ή έμμεσον ελληνκόν συμφέρον είχε προ πάντως ως γνώμονα, θα ήτο δε περιέργον έαν είχεν άλλως.

Οι άλλοι απαντούσαν

Αυτοδιοίκησης δι’ ημάς θα ειπή πολιτική αυτοκτονία....θα ειπή παράτασις επ’ αόριστων της Κυπριακής δουλείας. Θα ειπή διάσπασις της εθνικής μας ενότητος ....θα ειπή υποβοήθησις του αγγλικού προγράμματος προς αφελληνισμόν της ατυχούς ελληνικής νήσου.

Και ξανά απάντησις:
Γενήθηκα στο έδαφος της οθωμανικής αυτοκρατορίας και δεν πιστεύω στη δυνατότητα του αφελληνισμού. Στα ιστορικά του εδάφη, εκεί όπου έχει ρίζες στη γη ο ελληνισμός δεν αφομιώθηκε ποτέ.....

Τι κερδίσαμε με τον εξτρεμισμό του 1931 ; το ζήτημα χαντακώθηκε εντελώς για μια γενιά. Χάσαμε μια ολόκληρη εικοιπενταετία, κατά τη διάρκεια της οποίας μια διαφορετική τακτική μπορεί να είχε δημιουργήσει τους όρους εξελίξεως προς την ελευθερία. ...ένα πράγμα είναι βέβαιο: ότι ακολουθωντας την αρχή ένωση ή τίποτα, καταλήγουμε συνεχώς σε αδιέξοδο.


Είναι να κτυπάς το κεφάλι σου στο τοίχο αν σκεφτείς πόσο (δεν) προχωρήσαμε μετά από τόσα χρόνια.

5. Οι στρατηγικές της επανάστασης.
Ακόμα ένα εξαιρετικό κεφάλαιο το οποίο θέτει τα ερωτήματα του στόχου και των μέσων που χρησιμοποίησε η ΕΟΚΑ, αλλά και τις μετάλαξεις αυτών στη πορεία. Αυτή η άποψη – ο διαχωρισμός δηλαδή του αγώνα σε περιόδους με άλλους στόχους και άλλα μέσα έχει τη δική της βάση από πολιτικής απόψεως.

Ο αρχικός στόχος ήταν η άσκηση πολιτικής πίεσης, με πριορισμένη δράση , χωρίς ανθρώπινα θύματα με στοχο να κινηθεί «το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινής γνώμης». Τα μέσα θα ήτο εντελώς διαφορετικά από αυτά που τελικά χρησιμοποιήθηκαν: «Δεν πρέπει να νομισθή ότι δια του τρόπου τούτου επιζητούμεν μιαν ολοκληρωτική ΗΛΙΚΗΝ ήτταν εις τας αγγλικάς δυνάμεις εν Κύπω, αλλά μια ΗΘΙΚΗΝ τοιαύτην δια της κατατριβής, παρενοχλήσεως και εκνευρισμού τούτων, ώστε να επιτευχθή ο καθοριζόμενος σκοπός».

Εν ολοίγοις αναγνωρίζετο από την αρχή ότι στρατιωτική λύση του κυπριακού δεν υπήρχε θετική για την ελληνική πλευρά. (Πως εκατάληξεν άλλοσπως είναι άλλου παπά ευαγγέλιο, όπως και το πως εκαταλήξαν να πιστέφκουν ότι εθκιώξαν τους εγγλέζους.)

Και εδώ ο χατζηβασιλείου θέτει μια επιπλέον παράμετρο. Η αδυναμία του αγώνος αλλά και το όριο χρησιμότητας του. Η αδυναμία του όπως έχει λεχθεί κατά κόρον ήταν η παντελής αγνόηηση των τουρκοκυπριών και της τουρκίας, νομιζόμενη ότι με μια απλή διακύρηξη ξόφλησαν.

Το όριο όμως είναι εξίσου σημαντικό. Αφού παραδέχονταν από την αρχή ότι δεν μπορούσαν να διώξουν τους εγγλέζους με τα όπλα, στο τέλος της ημέρας την απόφαση θα την έπαιρνε ο αποικιοκράτης. «η ΕΟΚΑ καλούνταν κυριολεκτικά να κινηθέι επί ξυρού ακμής: έπρεπε να χτυπήσει τους βρετανούς αρκετά ώστε αυτοί να κινηθούν από το «ουδέποτε», αλλά όχι τόσο ώστε να κόψει γέφυρες μεταξύ τους, με άλλα λόγια να δημιουργήσει ένα πρόβλημα που θα μπορούσε να επιλυθεί με ελληνοβρετανική διαπραγμάτευση» δηλαδή ο αγώνας αποτελούσε ένα επίπεδο πολιτικής σκέψης ιδιαίτερα ψηλό (που δεν είχαμε).


Έτσι όσον αφορά το όριο, η ΕΟΚΑ πέτυχε τους σκοπούς της ένα μόλις χρόνο μετά αφού για πρώτη φορά ο έλληνας μακάριος με τον εγγλέζο χαρτιγκ κάθησαν στο τραπέζι των διαπραγματευσεων. Άλλη μια χαμένη ευκαιρία που χάθηκε εξαιτίας δίκης μας ηλιθιότητας.


Το όριο αφορά και σε ένα άλλο ζήτημα. Από τη στιγμή που εγγλέζοι έριξαν στο τραπέζι την ιδέα της διχοτόμησης τότε η δράση της εοκα μπορούσε εύκολα να χρησιμοποιηθεί και από τη τουρκία ως πρόσχημα για διχοτόμηση ......όπως και έγινε.

Έτσι κάτι που επιτέλους αξίζει να συζητηθεί είναι και το που σταματά μια επανάσταση ;

Πόσο μάλλον αν κάποιος κάμει το κόπο να σκεφτεί τι μας πρότεινε ο χαρτινγκ και τι κερδίσαμε (δηλαδή χάσαμε) μετά από επιπλέον 3 χρόνια αγώνα, θα έλεγε κανείς ότι είναι ο απόλυτος ορισμός της «αποτυχίας».


Από κει και πέρα έχουμε μια αλλαγή στόχων και μεθόδων – κάτι που δεν πρέπει ποτέ να ξεχνούμε, ότι ένας αγώνας στη πορεία αναπτύσει μια δική του δυναμική, και μπορεί να καταλήξει να μην έχει σχέση με τους στόχους με τους οποίους ξεκίνησε.... συμβαίνει.


Ο αγώνας της εοκα κυρίως από το 1958 και μετά βιώνει μια ποιοτική αλλαγή:
Μετά την απομάκρυνση του μακαρίου εχουμε τον γρίβα να μένει ο απόλυτος κυριάρχος στο νησί , κάτι ιδιαίτερα επκίνδυνο αφού και ο ίδιος συγραφέας χαρακτηρίζει ως άνθρωπο χωρίς την ικανότητα πολιτικής σκέψης. Οι προκυρήξεις της εοκα και της πεκα είναι πλέον πιο ακραίες τονίζοντας συνεχώς το όλα για όλα και έχουμε πλέον ρίξη τόσο με το ακελ όσο και με τους τουρκοκύπριους.

(και μια παρένθεση που αφορά τους αριθμούς των νεκρών .... ξέρετε τα γνωστά ότι η εοκα σκότωσε περισσότερους ελληνοκύπριους από ότι εγλέζους. Στο συγκεκριμένο ο χατζηβασιλείου ακολοθεί μια συγκριτική προσέγγιση « αυτό το στοιχέιο δεν είναι μοναδικό: η παρουσία ομοεθνών θυμάτων είναι φαινόμενο εξηγήσιμο σε παρόμοια κινήματα, που επιζητούν πρότιστα να θραύσουν τη διάθεση συνεργασίας με τη κυριάρχη δύναμη, ενώ ταυτόχρονα αναπτύσονται συνθήκες γενικής διαταραχής, όποτε παλαιότερες προσωπικές διαφορές λαμβάνουν χαρακτήρα πολιτικό»)


6. Γεωγραφία και στρατηγική
Εδώ πλέον ο συγγραφέας πάει σε μια ανάλυση των διεθνών σχέσεων της εποχής ξεκινώντας από το σουεζ, το ιραν , τη γιουγκοσλαβία, την ελλάδα τουρκία και αγγλία, γι ανα δείξει πως όλα αυτά με το τρόπο τους επηρέασαν το τελικό αποτέλεσμα και πως κινήθηκε η ελληνική εξωτερική (που πλέον ελεγχόνταν από τους ρεαλιστές) μέσα σε αυτά τα δεδομένα ..... να μην σας τα γράψω όλα.... αλλά ένα δυο αξίζει να πούμε.


Ο χατζηβασιλείου αμφισβητεί το αν πράγματι ο άγγλοι έφεραν τη τουρκία στο παιχνίδι.
Αμφισβητεί επίσης την άποψη ότι το ουδέποτε το χοπκισον αποτελούσε «τη διαχρόνική στρατιγική της αγγλίας» (που βλέπω σε κάτι άρθρα μέχρι και σήμερα,( αν είναι δυνατόν!!!) και μου σηκώνεται η τρίχα) αφού εύκολα εξηγείται με απλή ανάγνωση της εσωτερικής πολιτικής της Μ. Βρετανίας κατά τη συγκεκριμένη περίοδο.
Ενδιαφέρον είναι και η αντίληψη ότι η Βρετανία στη Κυπρο δεν μαχόταν για να νησί «στρατηγικής σημασίας» αλλά για το γόητρο της μεγαλής δύναμης, που αμέσως μετά το Σουεζ κινδύνευε να χαθεί ολοκληρωτικά.


Είναι ένα ακόμα εξαιρετικό κεφάλαιο που επικεντρώνεται σε θέματα για το οποία λίγος λόγος γίνεται αλλά αρκετή επίδραση είχαν με τη σειρά τους στις συμφωνίες της ζυρίχης.


7. Αναγκες συντονισμού : Αθήνα – Λευκωσία 1950-1963.
Ένα κεφάλαιο με τη δική του ιδιαιτερότητα αφού αναφέρεται σε δύο κέντρα, της λευκωσίας και των αθηνών, τα οποία ενώ το ένα ήθελε να ενσωματωθεί στο άλλο, κατάφερναν να έχουν μια συνεχή ανικανότητα συντονισμού με όλες βεβαίως τις συνέπειες που αυτό επέβαλε.


8.Στρατιγικές της επίλυσης : Η αναβίωση της διαμάχης ρεαλισμού και ιδεαλισμού
Το κεφάλαιο συνεχίζει πλέον για τη μετά το 1959 μέχρι και λίγο πριν το 63 για να αναδείξει ότι οι δύο σχολές σκέψεις συνέχισαν να συγκρούονται και μετά τη ζυρίχη με τους ιδεαλιστές να επικρατούν και να επαναλμβάνουν συστηματικά τα ίδια λάθη.


Ο χατζηβασιλείου καταφέρνει με το βιβλίο αυτό να μελετήσει τον αγώνα, και όσον αφορά τους δημιουργούς της εοκα, αλλά και όσον αφορά αυτούς που τελικά τον καπέλωσαν. Να μελετήσει στρατιγικές, να ασχοληθεί με το λαικό αίσθημα αλλά και με τη διεθνή πολιτική, ούτως ώστε να αναδείξει ένα θέμα που ήταν « αποκιοκρατικό μεταξύ εκ και βρετανών, τοπικό μεταξύ εκ και τκ, ως διεθνές μεταξύ ελλάδας, του ρκίας και αγγλίας και ως ζήτημα παγκόσμιας διπλοματίας στον ΟΗΕ.


Εν ολίγοις: από τα βιβλία που κυκλοφορούν για την εποχή είναι από αυτά που κατά τη γνώμη θα έπρεπε να διαβαστεί.