μετά που μήνες απουσίας επιστρέφουμε σήμερα με κόντρες που δεν αφορούν με τον χριστόφκια με τον αναστασιάδη, με την οικονομία, με την ΑΟΖ με τα σκάνδαλα του ΣΑΠΑ, ούτε τα πικάντικα του πρωταθλήματος μας.....
Ενδιαφέρον κόντρες υπάρχουν , για όσους ασχολούνται και στο κυπριακό χορό.
Και πιο συγκεκριμένα στα ερωτήματα
τι είναι παραδοσιακός κυπριακός χορός ;
και κατα συνέπεια πως θα έπρεπε να παρουσιάζεται από τα χορευτικά συγκροτήματα.
ή για να μην πούμε το προβοκατόρικο.... αν θέλουμε να διασωθεί μήπως πρέπει να καταργήσουμε τα συγκροτήματα. ή τέλος πάντων μας ενδιαφέρει να διασωθεί ; κι αν ναι , πως ;
Σε αυτή τη κουβέντα υπάρχουν δύο κυρίως ομάδες.
Η μια αποτελείται που 4-5 ομίλους της Λεμεσού, με κανένα ίσως στη πάφο, ίσως κανένα θκύο στη λευκωσία, τζαι με τη επιρροή της Λεμεσού έχουν ξεκινήσει και κάποιοι στη λάρνακα και στα κοτσινοχώρκα.
Η άλλη ομάδα είναι ούλλοι οι άλλοι..... Ιδιωτικές σχολές, κέντρα νεότητας, λαικές οργανώσεις, εθνικόφρονα σωματία, φοιτιτικές οργανώσεις, εξόσον γνωρίζω και οι πλείστες (για να μεν πω όλες) τουρκοκυπριακές ομάδες χορού κλπ κλπ Πολλοί... πάρα πολλοί...Όντας παραπάνω, έχουν φυσιολογικά παραπάνω παρουσία σε φεστιβάλ, και στες τηλεοράσεις.
Οι πρώτοι λίον πολλά λεν τα εξής :
Από τις καταγραφές που έχουμε, ο κυπριακός παραδοσιακός χορός είσσιεν τα εξής κύρια χαρακτηριστικά (παρά τις επιμέρους τοπικές διαφορές που βρίσκεις).
ΞΕΧΩΡΙΣΤΟΙ αντρικοί και γυναικίοι χοροί.
Οι οποίοι είτε χορεύονται από ζευγάρι αντικρυστά (4 αντρικοί και 4 γυναικείοι καρτζιλαμάες), είτε με μαντύλι (συρτός αντιρκός, συρτός γυναικείος) είτε εντελώς ατομικά (ζειμπέκικός, τατσιά δρεπανι κλπ) , ΠΑΝΤΑ έχουν το στοιχείο του ΑΥΤΟΣΧΕΔΙΑΣΜΟΎ.
Που δείχνει να προσθέσω εδώ τη γαμόράτσα είμαστεν. Στα πλείστα νησία, οι άντρες χορεφκούν ζευγάρια με τες γυναίκες (υπάρχει ένα κάποιο στοίχειο του έρωτα τέλος πάντων) ενώ στην υπόλοιπη ελλάδα και βαλκάνια έχουν κυκλικούς χορούς (μια κάποια συλλογικότητα τέλος πάντων) σε αντίθεση με εμάς που ακόμα τζαι στους καρτιλαμάες οι χορευτές αυτοσχεδιάζοντας στην ουσία εκοντράρουνταν ως προς το ποιός εν ο καλύττερος.
Λαός με πρόβλημα.
Οι υπόλοιποι, συχνά δεν έχουν άποψη επί του θέματος, τζι αν έχουν δικαιολογούν/ επιχειρηματολογούν υπέρ της παρουσιάσης μικτών (αντρες και γυναίκες μαζί) χορών, των οποίων τα βήματα και οι φιγούρες έχουν τυποποιηθεί, κατασκευάζοντας έτσι μια χορογραφία στην οποία όλοι χορευτές/τριες χορέφκουν το ίδιο :
- Αυτό είναι η φυσική εξέλιξη του χορού (και των πραγμάτων γενικότερα). Αλλιώς ο παραδοσιακός χορός γίνεται ένα μουσιακό είδος του οποίου η εξέλιξη σταματά στις καταγραφές ανθρώπων που 80 και πάνω.
Η απάντηση , όσον αφορά την "φυσιολογική εξέλιξη" έχει ως εξής :
Οι μικτοί χορογραφημένοι χοροί δεν ήταν προιόν "φυσιολογικής εξέλιξης" αλλά αποτέλεσμα της παρέμβασης των συγκροτημάτων στο χορό.
Φυσιολογική εξέλιξη μπορεί να θεωρηθεί αντίθετα η αποδοχή (όπως φαίνεται στις καταγραφές) στο κυπριακό γλέντι "ευρωπαικών χορών" όπως η πόλκα, το ταγκο κλπ, τα οποία αρχικά χορεύονταν από δύο γυναίκες (το αποδεχτήκαν δηλαδή με τους όρους της τότε κοινωνίας) , ενώ πολύ αργοτέρα έγινε αποδεκτό να χορευτούν από άντρα-γυναίκα (μόνο αν ήταν συγγενής ή ζευγάρι). Σε αντίθεση, ακόμα και στις σημερινές καταγραφές, όπου δοθεί η δυνατότητα για κυπριακό γλέντι, οι κύπριοι δεν χορεύουν ούτε μικτά ούτε χορογραφημένα.
Στο χόρο δηλαδή, για να πεις ότι αυτό είναι "φυσιολογική εξέλιξη" αποτελεί προυπόθεση η αποδοχή του στο γλέντι.
Το θέμα με το να καταντήσει ο κυπριακός χορός ένα μουσειακό είδος, είναι ένα ζήτημα που έντονα απασχολεί την πρώτη ομάδα, χωρίς να έχουν καταφέρει να το λύσουν.
Τελικά ακολουθώντας την αυστηρότητα των ορισμών οι οποίοι οι ίδιοι εθέσαν, παραδέχονται ότι ούτε οι ίδιοι κάμνουν "παραδοσιακό χορό". Έχουν πλήρη επίγνωση ότι οι ίδιοι δεν είναι παραδοσιακοί χορευτές. Κάμνουν μιαν αναπαράσταση, μιας συγκεκριμένης κοινωνίας σε ένα συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο.... Τζαι προσπαθούν να τη κάμουν όσο πιο κοντά στες καταγραφές τζίηνης της περιόδου γίνεται.....
Μερίκοι από τους λόγους που η πρώτη ομάδα παρά το ότι προσπαθεί να είναι όσον γίνεται κοντά στες καταγραφές, παραδέχεται ότι δεν είναι παραδοσιακοί χορευτές :
1. ο παραδοσιακός χορευτής είναι αυτοδίδακτος. Εμάθενε χορό στις περιστάσεις που του εδίδουταν (κυρίως γάμοι τζαι παναύρκα). Τα τελευταία 40-50 χρόνια δεν έχουμε παραδοσιακούς χορευτές αφού έχουν καταργηθεί οι χώροι του κυπριακού χορού..... Οι γάμοι από 5ήμεροι εγίναν μονήμεροι.... Το φκιολί τζαι το λαούτο, επαραμερίστηκε , αρχικά που τα μπουζούκια τζαι τα αρμόνια τζαι σήμερα που τους ντι-τζεης. Στα παναύρκα πλέον, ο χορός δεν είναι για το κόσμο, αλλά για να φκεί το συγκρότημα να κάμει παράσταση τζαι ο κόσμος να πισκαλά.... Σε αντίθεση με τις πλείστες περιοχές τις ελλάδας (εκτός των μεγάλων αστικών κέντρων) που παρόλο που εδεκτήκαν τα μπουζούκια, ακόμα μέχρι σήμερα χορέφκουν τζαι τους τοπικούς τους χορούς,
Εμείς που το 60 τζαι μετά έχουμε στερήσει στους εαυτούς μας τη δυνατότητα να κάμουμε ο καθένας το τσιαλίμμιν μας.
Είναι συγκλονιστικό.
Αν δεν πάεις πλέον στο συγκρότημα δεν μπορεις να μάθεις κυπριακούς χορούς... Τζαι αφού πάεις, δεν είναι παραδοσιακός χορευτής.
Φοβερό :-)
2. Σήμερα τζίηνοι οι χοροί χορέφκουνται εκτός του πλαισίου που τους εδημιουργήσαν, που δεν ήταν άλλο από μια συντηρητική, αγροτική κοινωνία... Τζαι να μάθω το χορό του δρεπανιού, εγώ δεν εθέρισα ποττέ μου... Αλλά που την άλλη ποιά είναι η λύση ; Να το αντικαταστήσω με τον χορό του κινητού; αφού εν τούτο που μου παραδόθηκε ; Είναι ένα πρόβλημα αφού εξ ορισμού η παράδοση είναι ακριβώς αυτό.... Του τι μας επαραδώσαν οι γονιοί μας.... Τζαι από το 60 τζαι μετά, αυτό που μας επαραδώσαν οι γονείς μας δεν προσομοιάζει καν, με τις συνθήκες του κυπριακού χορού
Τα ίδια τζαι σσιειρόττερα στις γυναίκες. Οι γυναικείοι χοροί της κύπρου, φκάλουν έντονα ένα χαρακτήρα υποταγής και συντήρησης. Και ενώ δεν έχουμε φτάσει στην ισότητα, μια κάποια χειραφέτηση υπήρξεν..... Είναι εξαιρετικά δύσκολο να βάλεις σήμερα μιαν έφοιβη, που μπορεί να πιένει τζαι στη μάππα τζαι να φωνάζει "ρε διαιτητή, γαμώ τη μάνα σου" (το είδα με τα μάθκια μου!) , ή να φορεί το ξέκωλο τζαι να προκαλεί τον έφηβο (τζαι όπως συχνά παραπονιούνται οι ίδιες ότι "δεν υπάρχουν άντρες") , να την πείσεις να χωρέψει πρώτο γυναικείο τζαι να είναι χαμηλοβλεπούσα.
Πως ; Πως να την πείσεις να "υποταχτεί" ;
Για αυτό βρίσκεις πιο εύκολα αξιοπρεπείς άντρες χορευτές, ενώ γυναίκες γυρέφκεις τες με το σταγονόμετρο.
Εκτός πλαισιού εντελώς.
Πως να τον "διατηρήσεις/ ή να τον διασώσεις ;
Αξίζει κάτι τέτοιο να το διατηρήσεις ;
Το άλλο επιχείρημα της δεύτερης ομάδας εχει καθαρά μια πρακτικότητα.
Έχω μιαν ομάδα με 30 κοππελούθκια, που οι γονείς τους , τους εστειλάν να μάθουν χορό.
Στο τέλος του χρόνου θέλουν να δουν το αποτέλεσμα αυτού που επληρώσαν (Σύχγρονη χρησιμοθηρική αντίληψη των πραγμάτων - ότι κάμεις το μετράς με τη "παραγωγικότητα").
Εάν γίνει μια αναπαράσταση όσον πιο κοντά στις καταταγραφές γίνεται τότε :
ή θα πρέπει να φκάλεις 15 ζευγάρια χορευτών να κάμουν 15 φορές τους ίδιους χορους (όπως ήταν ο κυπριακός γάμος)
ή,
αν θα τους παρουσιάσεις μια φορά, τότε το κάθε μωρό σε μια παράσταση των 45 λεπτών θα χορέψει που 2-3 λεπτά το πολύν....
Είναι ένα αγγούρι, που άνθρωποι που έχουν τη διδασκαλία σαν βιοπορισμό, δεν μπορούν να το αγνοήσουν γιατί ενδεχομένως να χάσουν πελάτες.
Δεν ξέρω γιατί μας κουράζει τόσον η επανάληψη τζαι θέλουμε να βλέπουμε συνέχεια κάτι νέο.
Στα θρακιώτικα γλέντια, τζίηνοι οι 5-6 χοροί που κάμνουν μπορεί να πιένουν 15-30 λεπτά ο κάθε ένας, τζαι δεν βαρκέται κανένας. Σε παραδοσιακό γλέντι στη κρήτη, οι άντρες εχορέφκαν ΜΟΝΟ συρτό για 5 ώρες συνεχόμενες, τζαι δεν επαραπονέθηκε κανένας.
Εμάς μας κουράζει....
Βεβαίως η διαφορά ίσως να έγκειται στο ότι, τα δύο δεν συγκρίνουνται
Το ένα εν παράσταση
Το άλλο εν γλέντι. Τρώείς, πίνεις, τραουδάς , χορέφκεις.... συμμετέχεις....Άμαν είσαι θεατής τα πράματα εν άλλωσπως.
Μέσα σε αυτή τη διαμάχη λοιπόν, ο Λαογραφικός Όμιλος Λεμεσού (για να εβλοήσουμεν τζαι τα γένια μας), σε μια προσπάθεια (μεταξύ άλλων) να αναδείξει το ζήτημα (τζαι ποιός ξέρει, ίσως στη προσπάθεια του να προσυλητίσει) , εδιοργάνωσε ένα συνέδριο για χοροδιδάσκαλους.
Ήρταν καθηγητές πανεπιστημίου που την ελλάδα, μουσικολογία, ενδυματολογία, χορος, όργανα, θεωρεία, μεθοδολογία της έρευνας κλπ κλπ.
Η παρακολούθηση εκτός των σεμιναρίων είχεν προαπετούμενο τη συμμετοχή σε 2 τουλάχιστον παραδοσιακά δρώμενα στην ελλάδα.
Και τέλος επιτόπια έρευνα στον κυπριακό παραδοσιακό χορό.
Έτσι επήεν ο καθένα στο χωρκόν (του) τζαι έκαμεν τη καταγραφή του.
Τα αποτελέσματα των ερευνών επαρουσιαστήκαν πριν λίες μέρες στη λεμεσό.
Με ελπίδα ότι οι έρευνες θα εκδοθούν καθώς και οι καταγραφές θα μπουν σε ένα αρχείο για να είναι προσβάσιμες από τους ερευνητές.
Τα αποτελέσματα βεβαίως, ήταν συντρηπτικά ως προς το πως εχορεφκετουν ο παραδοσιακός χορός.... Αυτοσχέδια, ξεχωριστά, κλπ
Επροκύψαν βεβαίως τζαι κάποια άλλα παρεμφερη αποτελέσματα.
Το πιο σημαντικό, αλλά τζαι συνάμα το πιο τραγικό είναι το ότι όπου τζι αν επήαν ήβραν κόσμο που χορέφκει, που θέλει να χορέψει τζαι δεν του δίδεται η ευκαιρία..... Καποιοι που τους ερευνητές, στη διαδικασία της έρευνας τους εστήσαν γλέντια.... ή επήραν στον καφενέ ή στην πλατεία του χωρκού φκιολί τζαι λαούτο, τζαι είπαν τους παίξεται..... Αποτέλεσμα ;
Ο κόσμος χορέφκει !!!
Τζαι θέλει να χορέψει !!!
Τζαι του την έχουμε στερήσει αυτή τη δυνατότητα.
τζιαμέ που είμασταν σίουροι ότι ο κυπριακός χορός (η πιο σωστά το κυπριακό γλέντι) εχάθηκε, φαίνεται ότι εν όπως τα μανιτάρκα (τα κότσιηνα). Στες κατάλληλες συνθήκες ούλλο τζαι κάπου ξιμουττά. Τζαι εν γλυτζή , μέλι....
Θυμούμαι στο δικό μας γάμο πριν 2.5 χρόνια, εξεκινήσαμεν με κυπριακούς χορούς.... Στους αντρικούς, εσυμετείχαν ελάχιστοι.... Όταν εξεκίνησεν να παίζει γυναικείους, εγέμωσεν η πίστα τζαι δεν εφκαίρωνεν!! Σχεδόν μισήν ώρα δεν εκαταβαίναν που τη πίστα, οι γιαγιάδες, οι αρφάες των γιαγιάδων, οι θκιάες !!! ήταν συγκλονιστικό.
Τζαι πάεις στον ένα γάμο μετά τον άλλο (φίλων και συγγενών δηλαδή) τζαι δεν τους βάλουν για ένα τέταρτο, ένα χορό να χορεψουν τζαι τουτοι οι γέριμοι. Να συμμετέχουν στη χαρά του εγγονιού τους, του αρφότεχνου τους που παντρέφκουν κλπ... Τους έχουμε στερήσει και τους έχουμε αποκοψει που τους γάμους, τζαι δεν έχουν ένα χώρο να εκφραστούν..
¨Ειμεθα οι εκγληματίες!
Εκτελεστές των κυπριακών χορών,
Η μια καταγραφή που έγινε στην ορεινή Λεμεσό, από τους 30 κατοίκους του χωρκού εσυμμετείχαν οι 25.... Τζαι δεν ήταν καν προγραμματισμενο να έρτουν ούλλοι.... Ο ένας με τον άλλο.
"Μα ακούσετε ; στον κάφενε, έσσιει φκιολιά τζαι λαούτα"
... υπήρξαν καταγραφές συγκηνητικές που γέροι αφήναν τα μπαστούνια για να δώκουν το γυρόν τους...
Το άλλο που επροέκυψεν είναι ότι, όσον πιο κοντά ήταν κάποιος στα αστικά κέντρα με συνέπεια τόσον πιο νωρίς να έρτει σε επαφή με συγκροτήματα, τόσον παραπάνω έχει επιρεαστεί από τον τρόπο παραουσιάσης των κυπριακών χορών από τα συγκροτήματα. Σε βαθμό που να θεωρεί ότι έτσι εχορέφκαν τζαι οι παππούδες του.
Το πιο κλασικό παράδειγμα, πέραν των μικτών και χορογραφημένων χορών, τα συγκροτήματα (μαζί με τη προβολή τους από το ΡΙΚ), εκαταφέραν να περάσουν για παραδείγμα στη συλλογική μνήμη ότι ο χορός της κούζας είναι παραδοσιακός χορός. Και για αυτό τον χορό ειδικά αξίζει να κάμουμε μια μικρή παρένθεση
Λοιπόν.... δεν είναι.
Είναι κατασκευή συγκεκριμένου χοροδιδάσκαλου ο οποίος μάλιστα εδιεδκίκησεν τη πατρότητα του χορού στα διακαστήρια το 1962. Τζαι παρόλον που έχασεν - είσσιεν δίκαιο.... Γιατί ως γνωστόν, ο παραδοσιακός χορός δεν είναι ιδιοκτησία κανενός....Ο παραδοσιακός χορός ανοίκει στο λαό - τες εξυπνάδες περί "δικαιωμάτων" πνευματικής ιδιοκτησίας αργότερα τες εσκεφτήκαμεν
Βεβαίως, δεν χρειάζεται να ξέρεις αυτήν την ιστορία για να το καταλάβεις ότι η κουζα δεν ήταν δυνατόν να εχορέφκετουν που τη γιαγιά σου.
Πρώτα από όλα, όπως είπαμεν αρσενιτζοί τζαι γαινέτζιες εχορέφκαν ξεχωριστά.
Δεύτερον, τα λόγια μαλλον είναι εισαγώμενα από τη ρόδο, αλλά η μουσική είναι σε ρυθμό κυπριακού ζειμπέκικου το οποίον χόρευαν μόνον άντρες.
Ο συγκεκριμένος χόρος όπως έχει κατασκευαστεί έχει έντονα θεατρικά στοιχεία. Για να τα παρουσιάσεις πρέπει να καμνεις πρόβες με τους υπόλοιπους.... Ποιος ήταν να αφήκει , τα περβόλια ή τα κτηνά για να κάμνει πρόβες "στείλε με μανα στο νερό;" Εννά περιπεζούμαστεν ;
Τέλος, παρόλο που οι πλείστοι θεωρούν ότι η κούζα είναι χορός της παράδοσης, δεν θα τον δεις ποττέ να παραγγέλεται σε ένα κυπριακό γλέντι για να χορευτεί. Ακόμα κι αν ζητηθεί, προυποθέτει ότι οι 2 (4 ή 10) που θα τον ζητήσουν να ανοίκουν στο ίδιο συγκρότημα. Αλλιώς δεν χορέφκεται.
Σε κανένα βεβαίως δεν απαγορεύται να του αρέσκει ο συγκεκριμένος χορός.
Περί ορέξεως άλλωστε.... κωλοκοτή.
Το σημαντικό είναι απλά να έχουμε μιαν αντίληψη του τη κάμνουμε τζαι πως το παρουσιάζουμεν.
Σε αντίθεση με τους μουσικούς, οι οποίοι όταν πιάνουν τζαι κάμνουν διασκευές παραδοσιακών τραγουδιών, αλλάσουν ρυθμούς όργανα κλπ, έχουν μιαν επιγνώση του τι κάμνουν (ακριβώς αυτο....διασκευή!!) στον τομέα του χορού, αυτό δεν αντιληπτό...
Θέλεις να κάμεις τη κούζα ρε φίλε ; Κάμε την. Τζαι πε ότι είναι ένας χορός ωραίος, όμορφος, καλλιτεχνικός κλπ κλπ εμπνευσμένος που τη παράδοση.... Με τον λαλείς παραδοσιακό, γιατί φαίνεσαι γελοίος.... Το ίδιο ισχυεί και για όλους τους υπόλοιπους μικτούς χορογραφημένους χορούς.
Όπως γελοίοι είναι οι διάφοροι υπουργοί (δεξιοί, αριστεροί ζευρόδεξιοι όλοι εξίσου αθκιέβαστοι) στες χοροεσπερίδες/ κομματικά φεστιβάλ ή ποτούτους που κάμνουν καλλιτεχνικές εκπομπές στο ρικ και αλλού, που θωρούν μικτούς χορογραφημένους χορούς σαν τη κούζα τζαι ξεκινούν κορδώνοντας τες πομπώδεις ομιλίες του τύπου "Είμαι περήφανος όταν βλέπω τη νέα γενειά να μένει κοντά στη παράδοση, γιατί ως γνωστό λαοί που δεν ξέρουν την ιστορία τους δεν έχουν μέλλον κλπ κλπ"
Ως γεγόνος....
Εν για αυτό που δεν έχουμε μέλλον.
Τέλος σε μια παρουσιάση, εφάνηκεν η επιρροή των "ειδικών" σε αυτή τη παραμόρφωση των κυπριακών χωρών...... Καθώς επίσης και ότι μόνον όταν ήρταν κάποιοι άλλοι "ειδικοί" , εβρέθηκε το λάθος και το αναδείχτηκε... αν δεν είναι πλέον αργά....
Οι πρώτοι ειδικοί ήταν ο καλληνικός τζαι ο ασσιώτης.
Ο καλλήνικος ως γνωστόν εγύρισεν τη κύπρο που χωρκό σε χωρκό τζαι εκατέγραψεν τα κυπριακά τραούθκια. Σαν ψάλτης τζαι λόγιος που ήταν, άκουεν τα, τζαι τα εκατέγραφε στη βυζαντινή μουσική τζαι στο συχγρονο πεντάγραμμο (μια τυποποίηση δηλαδή - αλλά χάτε, στην απουσία μαγνητόφωνοου τι ήταν να κάμει ; ). Μιλούμε για μιαν απίστευτη δουλειά τζαι μεράκκι.
Βεβαίως, στο κλίμα της εποχής του, ο καλλήνικος δεν ήταν κάποιος "ανεξάρτητος ερευνητής". Το κίνητρο του, ήταν να αποδείξει μέσω της καταγραφής την ελληνικότητα του νησιού τζαι την επαφή του με τον δυτικό πολιτισμό - πράμα φυσιολογικό για την εποχή του. Έτσι που παραδέχεται ότι στην έρευνα του, ότι δεν ετέρκαζεν με το προαποφασισμένο αποτέλεσμα , το αφαίρεσε...... Με αποκορύφωμα τους αμανέδες, τους οποίους τους "εξέχασεν".....
Στο ίδιο μήκος κύματος ο ασσιώτης ο οποίος από νωρίς είχεν ασχοληθεί με το χορό. Το ενδιαφέρον με τον ασσιώτη βεβαίως είναι ότι ήταν αριστερός. Παρόλαυτα ο τρόπος σκέψης δεν διέφερε από τον καλληνικό. Τζαι τούτος, ότι του εφαίνετουν ανατολίτικό το αφαιρούσε από τη δική του διδασκαλία και το επαραδέχτηκεν και αυτός στα γραπτά του (Έτυχε σας να δείτε ΕΛΛΗΝΟκύπριο να χορέφκει αραπίε ; Γονατιστόν, με σσιέρκα στον ουρανό, να σούζει το στήθος ;.... νιρβάνα κανονική... Αυτά αφαιρεθήκαν)
Ο ασσιώτης βεβαίως έκαμεν τζαι κάτι άλλο.
Εκτός που το ότι αφαίραν..... θέμα επρόσθετεν.
Τζαι φαίνεται ότι ήταν ο πρώτος διδάξας του κυπριακού χορού σε χορογραφία.
Εντυπωσιασμένος από την "ομοιορφια" των ελληνικών χωρών (ή πιο σωστά των ελληνικών χορών που έτυχε να δει από οργανωμένα σύνολα), έκαμεν κάτι αντίστοιχο για τους κυπριακούς χόρους.
Που τζιαμέ τζαι τζει, έχοντας πρόσβαση στες λαικές οργανώσεις (ως ειδικός αφενός και ως αριστερός αφετέρου) εξεκίνησεν να παρουσιάζει χορογραφημένους , μικτούς κυπριακούς χορούς..... Έβαλεν τον σπόρο, τζαι από τες λαικές οργανώσεις, επήεν στες ιδιωτικές , στα σχολεία, στα εθνικόφρωνα σωματία κλπ Και τα αποτελέσματα είναι αυτά που βλέπουμε σήμερα
Τωρά γιατί κάποιος τη δεκαετία του 50, να θέλει να πάει σε συγκρότημα, για να κάμνει "χορούς", τη στιγμή που εμπόρεν να τους κάμνει στους γάμους ελευθέρα , δεν ερωτήθηκε (και άρα ούτε απαντήθηκε) στην έρευνα.
Μετά στες συζητήσεις μεταξύ μας είχαμε βάλει κάτω κάποιες υποθέσεις εργασίας, αλλά καμία δεν μπορεί να αποδειχτεί μέχρι να γίνει έρευνα.
Ο λαός δε, εδέχτηκε φαίνεται αδιαμαρτύρητα ότι του εσερβιριστηκε.
Μάλιστα μάλλον του αρέσαν οι νεοτερισμοί, αν και στις σπάνιες περιπτώσεις που είσσιεν τη δθνατότητα να χορέψει ο ίδιος, εχόρεφκεν διαφορετικά που τα συγκροτήματα.
ήταν για το λαό όλα αποδεκτά.
Με τόσα προβλήματα σιγά μεν κάτσει ο λαός να ασχοληθεί αν τα συγκροτήματα χορέφκουν "σωστά" ή "λάθος" , "παραδοσιακά" ή "φολκλόρ"
Κριτική στους ειδικούς, έγινε τέλη της δεκαετίας του 70....
Σε μουσικό επίπεδο έχουμε τις καταγραφές του Λαοογραφικού Πελλοπονησιακού Ιδρύματος, και κριτική στη τρόπο παρουσιάσης των κυπριακών χωρών από τον αλέκο ιακωβίδη.
Στη συνείδηση του κόσμου όμως, άλλα είχαν περάσει.
Ο ιακωβίδης επιρεάσεν με τη σειρά του κάποιος ανθρώπους, σε κάποια συγκροτήματα, και επήρεν μας άλλα 30 χρόνια για να αποκρυσταλώσουμε .... τες διαφωνίες μας.
.............
Τέλος πάντων
ότι έγινε, έγινε.
Τζαι ο κόσμος έσσιει πολλά πιο σοβαρά προβλήματα να ασχοληθεί παρά με τεθκιου είδους διαφωνίες.
Μακάρι να μπορεί ο καθένας να χορέφκει τζαι να μερακλώνει με τον τρόπο του.
Όσον πιο άνενοιας είμαστεν, όταν χορέφκουμεν (να μεν χορέφκεις ούτε για διατηρήσεις κάτι, ούτε για να δείχτεις) τόσον το καλύττερο.
Τζαι τζίηνους τους ανθρώπους που θέλουν να κάμουν τον γυρόν τους τζαι δεν μπορούν, μακάρι να γίνετουν να τους παίρνει κάποιος κάθε τόσο ένα φκιολί τζαι ένα λαούτο....
Αν μπορεί τζαι έσσιει σημασία κάτι να διασωθεί, μόνον έτσι μπορεί να γίνει.
Εν γλέντια που πρέπει να στήνουμε....όχι συγκροτήματα
Ότι καλύτερο μπορεί να έβρει κάποιος στη τηλεοραση για το κυπριακό χορό - σήμερα.... έγινε βεβαίως που την ΕΡΤ τον περασμένο ιούνη. Όσον πιο κοντά σε ένα κυπριακό γλέντι μεσ τες σημερινές συνθήκες.
Ενδιαφέρον κόντρες υπάρχουν , για όσους ασχολούνται και στο κυπριακό χορό.
Και πιο συγκεκριμένα στα ερωτήματα
τι είναι παραδοσιακός κυπριακός χορός ;
και κατα συνέπεια πως θα έπρεπε να παρουσιάζεται από τα χορευτικά συγκροτήματα.
ή για να μην πούμε το προβοκατόρικο.... αν θέλουμε να διασωθεί μήπως πρέπει να καταργήσουμε τα συγκροτήματα. ή τέλος πάντων μας ενδιαφέρει να διασωθεί ; κι αν ναι , πως ;
Σε αυτή τη κουβέντα υπάρχουν δύο κυρίως ομάδες.
Η μια αποτελείται που 4-5 ομίλους της Λεμεσού, με κανένα ίσως στη πάφο, ίσως κανένα θκύο στη λευκωσία, τζαι με τη επιρροή της Λεμεσού έχουν ξεκινήσει και κάποιοι στη λάρνακα και στα κοτσινοχώρκα.
Η άλλη ομάδα είναι ούλλοι οι άλλοι..... Ιδιωτικές σχολές, κέντρα νεότητας, λαικές οργανώσεις, εθνικόφρονα σωματία, φοιτιτικές οργανώσεις, εξόσον γνωρίζω και οι πλείστες (για να μεν πω όλες) τουρκοκυπριακές ομάδες χορού κλπ κλπ Πολλοί... πάρα πολλοί...Όντας παραπάνω, έχουν φυσιολογικά παραπάνω παρουσία σε φεστιβάλ, και στες τηλεοράσεις.
Οι πρώτοι λίον πολλά λεν τα εξής :
Από τις καταγραφές που έχουμε, ο κυπριακός παραδοσιακός χορός είσσιεν τα εξής κύρια χαρακτηριστικά (παρά τις επιμέρους τοπικές διαφορές που βρίσκεις).
ΞΕΧΩΡΙΣΤΟΙ αντρικοί και γυναικίοι χοροί.
Οι οποίοι είτε χορεύονται από ζευγάρι αντικρυστά (4 αντρικοί και 4 γυναικείοι καρτζιλαμάες), είτε με μαντύλι (συρτός αντιρκός, συρτός γυναικείος) είτε εντελώς ατομικά (ζειμπέκικός, τατσιά δρεπανι κλπ) , ΠΑΝΤΑ έχουν το στοιχείο του ΑΥΤΟΣΧΕΔΙΑΣΜΟΎ.
Που δείχνει να προσθέσω εδώ τη γαμόράτσα είμαστεν. Στα πλείστα νησία, οι άντρες χορεφκούν ζευγάρια με τες γυναίκες (υπάρχει ένα κάποιο στοίχειο του έρωτα τέλος πάντων) ενώ στην υπόλοιπη ελλάδα και βαλκάνια έχουν κυκλικούς χορούς (μια κάποια συλλογικότητα τέλος πάντων) σε αντίθεση με εμάς που ακόμα τζαι στους καρτιλαμάες οι χορευτές αυτοσχεδιάζοντας στην ουσία εκοντράρουνταν ως προς το ποιός εν ο καλύττερος.
Λαός με πρόβλημα.
Οι υπόλοιποι, συχνά δεν έχουν άποψη επί του θέματος, τζι αν έχουν δικαιολογούν/ επιχειρηματολογούν υπέρ της παρουσιάσης μικτών (αντρες και γυναίκες μαζί) χορών, των οποίων τα βήματα και οι φιγούρες έχουν τυποποιηθεί, κατασκευάζοντας έτσι μια χορογραφία στην οποία όλοι χορευτές/τριες χορέφκουν το ίδιο :
- Αυτό είναι η φυσική εξέλιξη του χορού (και των πραγμάτων γενικότερα). Αλλιώς ο παραδοσιακός χορός γίνεται ένα μουσιακό είδος του οποίου η εξέλιξη σταματά στις καταγραφές ανθρώπων που 80 και πάνω.
Η απάντηση , όσον αφορά την "φυσιολογική εξέλιξη" έχει ως εξής :
Οι μικτοί χορογραφημένοι χοροί δεν ήταν προιόν "φυσιολογικής εξέλιξης" αλλά αποτέλεσμα της παρέμβασης των συγκροτημάτων στο χορό.
Φυσιολογική εξέλιξη μπορεί να θεωρηθεί αντίθετα η αποδοχή (όπως φαίνεται στις καταγραφές) στο κυπριακό γλέντι "ευρωπαικών χορών" όπως η πόλκα, το ταγκο κλπ, τα οποία αρχικά χορεύονταν από δύο γυναίκες (το αποδεχτήκαν δηλαδή με τους όρους της τότε κοινωνίας) , ενώ πολύ αργοτέρα έγινε αποδεκτό να χορευτούν από άντρα-γυναίκα (μόνο αν ήταν συγγενής ή ζευγάρι). Σε αντίθεση, ακόμα και στις σημερινές καταγραφές, όπου δοθεί η δυνατότητα για κυπριακό γλέντι, οι κύπριοι δεν χορεύουν ούτε μικτά ούτε χορογραφημένα.
Στο χόρο δηλαδή, για να πεις ότι αυτό είναι "φυσιολογική εξέλιξη" αποτελεί προυπόθεση η αποδοχή του στο γλέντι.
Το θέμα με το να καταντήσει ο κυπριακός χορός ένα μουσειακό είδος, είναι ένα ζήτημα που έντονα απασχολεί την πρώτη ομάδα, χωρίς να έχουν καταφέρει να το λύσουν.
Τελικά ακολουθώντας την αυστηρότητα των ορισμών οι οποίοι οι ίδιοι εθέσαν, παραδέχονται ότι ούτε οι ίδιοι κάμνουν "παραδοσιακό χορό". Έχουν πλήρη επίγνωση ότι οι ίδιοι δεν είναι παραδοσιακοί χορευτές. Κάμνουν μιαν αναπαράσταση, μιας συγκεκριμένης κοινωνίας σε ένα συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο.... Τζαι προσπαθούν να τη κάμουν όσο πιο κοντά στες καταγραφές τζίηνης της περιόδου γίνεται.....
Μερίκοι από τους λόγους που η πρώτη ομάδα παρά το ότι προσπαθεί να είναι όσον γίνεται κοντά στες καταγραφές, παραδέχεται ότι δεν είναι παραδοσιακοί χορευτές :
1. ο παραδοσιακός χορευτής είναι αυτοδίδακτος. Εμάθενε χορό στις περιστάσεις που του εδίδουταν (κυρίως γάμοι τζαι παναύρκα). Τα τελευταία 40-50 χρόνια δεν έχουμε παραδοσιακούς χορευτές αφού έχουν καταργηθεί οι χώροι του κυπριακού χορού..... Οι γάμοι από 5ήμεροι εγίναν μονήμεροι.... Το φκιολί τζαι το λαούτο, επαραμερίστηκε , αρχικά που τα μπουζούκια τζαι τα αρμόνια τζαι σήμερα που τους ντι-τζεης. Στα παναύρκα πλέον, ο χορός δεν είναι για το κόσμο, αλλά για να φκεί το συγκρότημα να κάμει παράσταση τζαι ο κόσμος να πισκαλά.... Σε αντίθεση με τις πλείστες περιοχές τις ελλάδας (εκτός των μεγάλων αστικών κέντρων) που παρόλο που εδεκτήκαν τα μπουζούκια, ακόμα μέχρι σήμερα χορέφκουν τζαι τους τοπικούς τους χορούς,
Εμείς που το 60 τζαι μετά έχουμε στερήσει στους εαυτούς μας τη δυνατότητα να κάμουμε ο καθένας το τσιαλίμμιν μας.
Είναι συγκλονιστικό.
Αν δεν πάεις πλέον στο συγκρότημα δεν μπορεις να μάθεις κυπριακούς χορούς... Τζαι αφού πάεις, δεν είναι παραδοσιακός χορευτής.
Φοβερό :-)
2. Σήμερα τζίηνοι οι χοροί χορέφκουνται εκτός του πλαισίου που τους εδημιουργήσαν, που δεν ήταν άλλο από μια συντηρητική, αγροτική κοινωνία... Τζαι να μάθω το χορό του δρεπανιού, εγώ δεν εθέρισα ποττέ μου... Αλλά που την άλλη ποιά είναι η λύση ; Να το αντικαταστήσω με τον χορό του κινητού; αφού εν τούτο που μου παραδόθηκε ; Είναι ένα πρόβλημα αφού εξ ορισμού η παράδοση είναι ακριβώς αυτό.... Του τι μας επαραδώσαν οι γονιοί μας.... Τζαι από το 60 τζαι μετά, αυτό που μας επαραδώσαν οι γονείς μας δεν προσομοιάζει καν, με τις συνθήκες του κυπριακού χορού
Τα ίδια τζαι σσιειρόττερα στις γυναίκες. Οι γυναικείοι χοροί της κύπρου, φκάλουν έντονα ένα χαρακτήρα υποταγής και συντήρησης. Και ενώ δεν έχουμε φτάσει στην ισότητα, μια κάποια χειραφέτηση υπήρξεν..... Είναι εξαιρετικά δύσκολο να βάλεις σήμερα μιαν έφοιβη, που μπορεί να πιένει τζαι στη μάππα τζαι να φωνάζει "ρε διαιτητή, γαμώ τη μάνα σου" (το είδα με τα μάθκια μου!) , ή να φορεί το ξέκωλο τζαι να προκαλεί τον έφηβο (τζαι όπως συχνά παραπονιούνται οι ίδιες ότι "δεν υπάρχουν άντρες") , να την πείσεις να χωρέψει πρώτο γυναικείο τζαι να είναι χαμηλοβλεπούσα.
Πως ; Πως να την πείσεις να "υποταχτεί" ;
Για αυτό βρίσκεις πιο εύκολα αξιοπρεπείς άντρες χορευτές, ενώ γυναίκες γυρέφκεις τες με το σταγονόμετρο.
Εκτός πλαισιού εντελώς.
Πως να τον "διατηρήσεις/ ή να τον διασώσεις ;
Αξίζει κάτι τέτοιο να το διατηρήσεις ;
Το άλλο επιχείρημα της δεύτερης ομάδας εχει καθαρά μια πρακτικότητα.
Έχω μιαν ομάδα με 30 κοππελούθκια, που οι γονείς τους , τους εστειλάν να μάθουν χορό.
Στο τέλος του χρόνου θέλουν να δουν το αποτέλεσμα αυτού που επληρώσαν (Σύχγρονη χρησιμοθηρική αντίληψη των πραγμάτων - ότι κάμεις το μετράς με τη "παραγωγικότητα").
Εάν γίνει μια αναπαράσταση όσον πιο κοντά στις καταταγραφές γίνεται τότε :
ή θα πρέπει να φκάλεις 15 ζευγάρια χορευτών να κάμουν 15 φορές τους ίδιους χορους (όπως ήταν ο κυπριακός γάμος)
ή,
αν θα τους παρουσιάσεις μια φορά, τότε το κάθε μωρό σε μια παράσταση των 45 λεπτών θα χορέψει που 2-3 λεπτά το πολύν....
Είναι ένα αγγούρι, που άνθρωποι που έχουν τη διδασκαλία σαν βιοπορισμό, δεν μπορούν να το αγνοήσουν γιατί ενδεχομένως να χάσουν πελάτες.
Δεν ξέρω γιατί μας κουράζει τόσον η επανάληψη τζαι θέλουμε να βλέπουμε συνέχεια κάτι νέο.
Στα θρακιώτικα γλέντια, τζίηνοι οι 5-6 χοροί που κάμνουν μπορεί να πιένουν 15-30 λεπτά ο κάθε ένας, τζαι δεν βαρκέται κανένας. Σε παραδοσιακό γλέντι στη κρήτη, οι άντρες εχορέφκαν ΜΟΝΟ συρτό για 5 ώρες συνεχόμενες, τζαι δεν επαραπονέθηκε κανένας.
Εμάς μας κουράζει....
Βεβαίως η διαφορά ίσως να έγκειται στο ότι, τα δύο δεν συγκρίνουνται
Το ένα εν παράσταση
Το άλλο εν γλέντι. Τρώείς, πίνεις, τραουδάς , χορέφκεις.... συμμετέχεις....Άμαν είσαι θεατής τα πράματα εν άλλωσπως.
Μέσα σε αυτή τη διαμάχη λοιπόν, ο Λαογραφικός Όμιλος Λεμεσού (για να εβλοήσουμεν τζαι τα γένια μας), σε μια προσπάθεια (μεταξύ άλλων) να αναδείξει το ζήτημα (τζαι ποιός ξέρει, ίσως στη προσπάθεια του να προσυλητίσει) , εδιοργάνωσε ένα συνέδριο για χοροδιδάσκαλους.
Ήρταν καθηγητές πανεπιστημίου που την ελλάδα, μουσικολογία, ενδυματολογία, χορος, όργανα, θεωρεία, μεθοδολογία της έρευνας κλπ κλπ.
Η παρακολούθηση εκτός των σεμιναρίων είχεν προαπετούμενο τη συμμετοχή σε 2 τουλάχιστον παραδοσιακά δρώμενα στην ελλάδα.
Και τέλος επιτόπια έρευνα στον κυπριακό παραδοσιακό χορό.
Έτσι επήεν ο καθένα στο χωρκόν (του) τζαι έκαμεν τη καταγραφή του.
Τα αποτελέσματα των ερευνών επαρουσιαστήκαν πριν λίες μέρες στη λεμεσό.
Με ελπίδα ότι οι έρευνες θα εκδοθούν καθώς και οι καταγραφές θα μπουν σε ένα αρχείο για να είναι προσβάσιμες από τους ερευνητές.
Τα αποτελέσματα βεβαίως, ήταν συντρηπτικά ως προς το πως εχορεφκετουν ο παραδοσιακός χορός.... Αυτοσχέδια, ξεχωριστά, κλπ
Επροκύψαν βεβαίως τζαι κάποια άλλα παρεμφερη αποτελέσματα.
Το πιο σημαντικό, αλλά τζαι συνάμα το πιο τραγικό είναι το ότι όπου τζι αν επήαν ήβραν κόσμο που χορέφκει, που θέλει να χορέψει τζαι δεν του δίδεται η ευκαιρία..... Καποιοι που τους ερευνητές, στη διαδικασία της έρευνας τους εστήσαν γλέντια.... ή επήραν στον καφενέ ή στην πλατεία του χωρκού φκιολί τζαι λαούτο, τζαι είπαν τους παίξεται..... Αποτέλεσμα ;
Ο κόσμος χορέφκει !!!
Τζαι θέλει να χορέψει !!!
Τζαι του την έχουμε στερήσει αυτή τη δυνατότητα.
τζιαμέ που είμασταν σίουροι ότι ο κυπριακός χορός (η πιο σωστά το κυπριακό γλέντι) εχάθηκε, φαίνεται ότι εν όπως τα μανιτάρκα (τα κότσιηνα). Στες κατάλληλες συνθήκες ούλλο τζαι κάπου ξιμουττά. Τζαι εν γλυτζή , μέλι....
Θυμούμαι στο δικό μας γάμο πριν 2.5 χρόνια, εξεκινήσαμεν με κυπριακούς χορούς.... Στους αντρικούς, εσυμετείχαν ελάχιστοι.... Όταν εξεκίνησεν να παίζει γυναικείους, εγέμωσεν η πίστα τζαι δεν εφκαίρωνεν!! Σχεδόν μισήν ώρα δεν εκαταβαίναν που τη πίστα, οι γιαγιάδες, οι αρφάες των γιαγιάδων, οι θκιάες !!! ήταν συγκλονιστικό.
Τζαι πάεις στον ένα γάμο μετά τον άλλο (φίλων και συγγενών δηλαδή) τζαι δεν τους βάλουν για ένα τέταρτο, ένα χορό να χορεψουν τζαι τουτοι οι γέριμοι. Να συμμετέχουν στη χαρά του εγγονιού τους, του αρφότεχνου τους που παντρέφκουν κλπ... Τους έχουμε στερήσει και τους έχουμε αποκοψει που τους γάμους, τζαι δεν έχουν ένα χώρο να εκφραστούν..
¨Ειμεθα οι εκγληματίες!
Εκτελεστές των κυπριακών χορών,
Η μια καταγραφή που έγινε στην ορεινή Λεμεσό, από τους 30 κατοίκους του χωρκού εσυμμετείχαν οι 25.... Τζαι δεν ήταν καν προγραμματισμενο να έρτουν ούλλοι.... Ο ένας με τον άλλο.
"Μα ακούσετε ; στον κάφενε, έσσιει φκιολιά τζαι λαούτα"
... υπήρξαν καταγραφές συγκηνητικές που γέροι αφήναν τα μπαστούνια για να δώκουν το γυρόν τους...
Το άλλο που επροέκυψεν είναι ότι, όσον πιο κοντά ήταν κάποιος στα αστικά κέντρα με συνέπεια τόσον πιο νωρίς να έρτει σε επαφή με συγκροτήματα, τόσον παραπάνω έχει επιρεαστεί από τον τρόπο παραουσιάσης των κυπριακών χορών από τα συγκροτήματα. Σε βαθμό που να θεωρεί ότι έτσι εχορέφκαν τζαι οι παππούδες του.
Το πιο κλασικό παράδειγμα, πέραν των μικτών και χορογραφημένων χορών, τα συγκροτήματα (μαζί με τη προβολή τους από το ΡΙΚ), εκαταφέραν να περάσουν για παραδείγμα στη συλλογική μνήμη ότι ο χορός της κούζας είναι παραδοσιακός χορός. Και για αυτό τον χορό ειδικά αξίζει να κάμουμε μια μικρή παρένθεση
Λοιπόν.... δεν είναι.
Είναι κατασκευή συγκεκριμένου χοροδιδάσκαλου ο οποίος μάλιστα εδιεδκίκησεν τη πατρότητα του χορού στα διακαστήρια το 1962. Τζαι παρόλον που έχασεν - είσσιεν δίκαιο.... Γιατί ως γνωστόν, ο παραδοσιακός χορός δεν είναι ιδιοκτησία κανενός....Ο παραδοσιακός χορός ανοίκει στο λαό - τες εξυπνάδες περί "δικαιωμάτων" πνευματικής ιδιοκτησίας αργότερα τες εσκεφτήκαμεν
Βεβαίως, δεν χρειάζεται να ξέρεις αυτήν την ιστορία για να το καταλάβεις ότι η κουζα δεν ήταν δυνατόν να εχορέφκετουν που τη γιαγιά σου.
Πρώτα από όλα, όπως είπαμεν αρσενιτζοί τζαι γαινέτζιες εχορέφκαν ξεχωριστά.
Δεύτερον, τα λόγια μαλλον είναι εισαγώμενα από τη ρόδο, αλλά η μουσική είναι σε ρυθμό κυπριακού ζειμπέκικου το οποίον χόρευαν μόνον άντρες.
Ο συγκεκριμένος χόρος όπως έχει κατασκευαστεί έχει έντονα θεατρικά στοιχεία. Για να τα παρουσιάσεις πρέπει να καμνεις πρόβες με τους υπόλοιπους.... Ποιος ήταν να αφήκει , τα περβόλια ή τα κτηνά για να κάμνει πρόβες "στείλε με μανα στο νερό;" Εννά περιπεζούμαστεν ;
Τέλος, παρόλο που οι πλείστοι θεωρούν ότι η κούζα είναι χορός της παράδοσης, δεν θα τον δεις ποττέ να παραγγέλεται σε ένα κυπριακό γλέντι για να χορευτεί. Ακόμα κι αν ζητηθεί, προυποθέτει ότι οι 2 (4 ή 10) που θα τον ζητήσουν να ανοίκουν στο ίδιο συγκρότημα. Αλλιώς δεν χορέφκεται.
Σε κανένα βεβαίως δεν απαγορεύται να του αρέσκει ο συγκεκριμένος χορός.
Περί ορέξεως άλλωστε.... κωλοκοτή.
Το σημαντικό είναι απλά να έχουμε μιαν αντίληψη του τη κάμνουμε τζαι πως το παρουσιάζουμεν.
Σε αντίθεση με τους μουσικούς, οι οποίοι όταν πιάνουν τζαι κάμνουν διασκευές παραδοσιακών τραγουδιών, αλλάσουν ρυθμούς όργανα κλπ, έχουν μιαν επιγνώση του τι κάμνουν (ακριβώς αυτο....διασκευή!!) στον τομέα του χορού, αυτό δεν αντιληπτό...
Θέλεις να κάμεις τη κούζα ρε φίλε ; Κάμε την. Τζαι πε ότι είναι ένας χορός ωραίος, όμορφος, καλλιτεχνικός κλπ κλπ εμπνευσμένος που τη παράδοση.... Με τον λαλείς παραδοσιακό, γιατί φαίνεσαι γελοίος.... Το ίδιο ισχυεί και για όλους τους υπόλοιπους μικτούς χορογραφημένους χορούς.
Όπως γελοίοι είναι οι διάφοροι υπουργοί (δεξιοί, αριστεροί ζευρόδεξιοι όλοι εξίσου αθκιέβαστοι) στες χοροεσπερίδες/ κομματικά φεστιβάλ ή ποτούτους που κάμνουν καλλιτεχνικές εκπομπές στο ρικ και αλλού, που θωρούν μικτούς χορογραφημένους χορούς σαν τη κούζα τζαι ξεκινούν κορδώνοντας τες πομπώδεις ομιλίες του τύπου "Είμαι περήφανος όταν βλέπω τη νέα γενειά να μένει κοντά στη παράδοση, γιατί ως γνωστό λαοί που δεν ξέρουν την ιστορία τους δεν έχουν μέλλον κλπ κλπ"
Ως γεγόνος....
Εν για αυτό που δεν έχουμε μέλλον.
Τέλος σε μια παρουσιάση, εφάνηκεν η επιρροή των "ειδικών" σε αυτή τη παραμόρφωση των κυπριακών χωρών...... Καθώς επίσης και ότι μόνον όταν ήρταν κάποιοι άλλοι "ειδικοί" , εβρέθηκε το λάθος και το αναδείχτηκε... αν δεν είναι πλέον αργά....
Οι πρώτοι ειδικοί ήταν ο καλληνικός τζαι ο ασσιώτης.
Ο καλλήνικος ως γνωστόν εγύρισεν τη κύπρο που χωρκό σε χωρκό τζαι εκατέγραψεν τα κυπριακά τραούθκια. Σαν ψάλτης τζαι λόγιος που ήταν, άκουεν τα, τζαι τα εκατέγραφε στη βυζαντινή μουσική τζαι στο συχγρονο πεντάγραμμο (μια τυποποίηση δηλαδή - αλλά χάτε, στην απουσία μαγνητόφωνοου τι ήταν να κάμει ; ). Μιλούμε για μιαν απίστευτη δουλειά τζαι μεράκκι.
Βεβαίως, στο κλίμα της εποχής του, ο καλλήνικος δεν ήταν κάποιος "ανεξάρτητος ερευνητής". Το κίνητρο του, ήταν να αποδείξει μέσω της καταγραφής την ελληνικότητα του νησιού τζαι την επαφή του με τον δυτικό πολιτισμό - πράμα φυσιολογικό για την εποχή του. Έτσι που παραδέχεται ότι στην έρευνα του, ότι δεν ετέρκαζεν με το προαποφασισμένο αποτέλεσμα , το αφαίρεσε...... Με αποκορύφωμα τους αμανέδες, τους οποίους τους "εξέχασεν".....
Στο ίδιο μήκος κύματος ο ασσιώτης ο οποίος από νωρίς είχεν ασχοληθεί με το χορό. Το ενδιαφέρον με τον ασσιώτη βεβαίως είναι ότι ήταν αριστερός. Παρόλαυτα ο τρόπος σκέψης δεν διέφερε από τον καλληνικό. Τζαι τούτος, ότι του εφαίνετουν ανατολίτικό το αφαιρούσε από τη δική του διδασκαλία και το επαραδέχτηκεν και αυτός στα γραπτά του (Έτυχε σας να δείτε ΕΛΛΗΝΟκύπριο να χορέφκει αραπίε ; Γονατιστόν, με σσιέρκα στον ουρανό, να σούζει το στήθος ;.... νιρβάνα κανονική... Αυτά αφαιρεθήκαν)
Ο ασσιώτης βεβαίως έκαμεν τζαι κάτι άλλο.
Εκτός που το ότι αφαίραν..... θέμα επρόσθετεν.
Τζαι φαίνεται ότι ήταν ο πρώτος διδάξας του κυπριακού χορού σε χορογραφία.
Εντυπωσιασμένος από την "ομοιορφια" των ελληνικών χωρών (ή πιο σωστά των ελληνικών χορών που έτυχε να δει από οργανωμένα σύνολα), έκαμεν κάτι αντίστοιχο για τους κυπριακούς χόρους.
Που τζιαμέ τζαι τζει, έχοντας πρόσβαση στες λαικές οργανώσεις (ως ειδικός αφενός και ως αριστερός αφετέρου) εξεκίνησεν να παρουσιάζει χορογραφημένους , μικτούς κυπριακούς χορούς..... Έβαλεν τον σπόρο, τζαι από τες λαικές οργανώσεις, επήεν στες ιδιωτικές , στα σχολεία, στα εθνικόφρωνα σωματία κλπ Και τα αποτελέσματα είναι αυτά που βλέπουμε σήμερα
Τωρά γιατί κάποιος τη δεκαετία του 50, να θέλει να πάει σε συγκρότημα, για να κάμνει "χορούς", τη στιγμή που εμπόρεν να τους κάμνει στους γάμους ελευθέρα , δεν ερωτήθηκε (και άρα ούτε απαντήθηκε) στην έρευνα.
Μετά στες συζητήσεις μεταξύ μας είχαμε βάλει κάτω κάποιες υποθέσεις εργασίας, αλλά καμία δεν μπορεί να αποδειχτεί μέχρι να γίνει έρευνα.
Ο λαός δε, εδέχτηκε φαίνεται αδιαμαρτύρητα ότι του εσερβιριστηκε.
Μάλιστα μάλλον του αρέσαν οι νεοτερισμοί, αν και στις σπάνιες περιπτώσεις που είσσιεν τη δθνατότητα να χορέψει ο ίδιος, εχόρεφκεν διαφορετικά που τα συγκροτήματα.
ήταν για το λαό όλα αποδεκτά.
Με τόσα προβλήματα σιγά μεν κάτσει ο λαός να ασχοληθεί αν τα συγκροτήματα χορέφκουν "σωστά" ή "λάθος" , "παραδοσιακά" ή "φολκλόρ"
Κριτική στους ειδικούς, έγινε τέλη της δεκαετίας του 70....
Σε μουσικό επίπεδο έχουμε τις καταγραφές του Λαοογραφικού Πελλοπονησιακού Ιδρύματος, και κριτική στη τρόπο παρουσιάσης των κυπριακών χωρών από τον αλέκο ιακωβίδη.
Στη συνείδηση του κόσμου όμως, άλλα είχαν περάσει.
Ο ιακωβίδης επιρεάσεν με τη σειρά του κάποιος ανθρώπους, σε κάποια συγκροτήματα, και επήρεν μας άλλα 30 χρόνια για να αποκρυσταλώσουμε .... τες διαφωνίες μας.
.............
Τέλος πάντων
ότι έγινε, έγινε.
Τζαι ο κόσμος έσσιει πολλά πιο σοβαρά προβλήματα να ασχοληθεί παρά με τεθκιου είδους διαφωνίες.
Μακάρι να μπορεί ο καθένας να χορέφκει τζαι να μερακλώνει με τον τρόπο του.
Όσον πιο άνενοιας είμαστεν, όταν χορέφκουμεν (να μεν χορέφκεις ούτε για διατηρήσεις κάτι, ούτε για να δείχτεις) τόσον το καλύττερο.
Τζαι τζίηνους τους ανθρώπους που θέλουν να κάμουν τον γυρόν τους τζαι δεν μπορούν, μακάρι να γίνετουν να τους παίρνει κάποιος κάθε τόσο ένα φκιολί τζαι ένα λαούτο....
Αν μπορεί τζαι έσσιει σημασία κάτι να διασωθεί, μόνον έτσι μπορεί να γίνει.
Εν γλέντια που πρέπει να στήνουμε....όχι συγκροτήματα
Ότι καλύτερο μπορεί να έβρει κάποιος στη τηλεοραση για το κυπριακό χορό - σήμερα.... έγινε βεβαίως που την ΕΡΤ τον περασμένο ιούνη. Όσον πιο κοντά σε ένα κυπριακό γλέντι μεσ τες σημερινές συνθήκες.
